Wrocław: Europejska Stolica Kultury - idea i cel
15 stycznia odbyło się wielkie otwarcie programu Wrocław ESK 2016. Tytuł ten stolica Dolnego Śląska otrzymała jednocześnie z hiszpańskim San Sebastián. Europejskie Stolice Kultury to jeden z najbardziej prestiżowych projektów UE. Zapoczątkowano go w 1985 roku na wniosek ówczesnej greckiej minister kultury, Meliny Mercouri. Rola Europejskiej Stolicy Kultury pomaga miastom budować poczucie wspólnoty i przynosi trwałe korzyści ich mieszkańcom oraz gospodarce. Wrocławiowi i San Sebastián życzę wielu sukcesów w prezentowaniu swoich programów kulturalnych w rozpoczynającym się roku – mówił Tibor Navracsics, unijny komisarz do spraw edukacji, kultury, młodzieży i sportu. Hasło Wrocławia brzmi Przestrzenie dla piękna. Do przygotowania programu artystycznego władze miasta zaprosiły 8 kuratorów reprezentujących 8 dziedzin. Za program Architektura odpowiada Zbigniew Maćków, przewodniczący Dolnośląskiej Izby Architektów.
styczeń – grudzień Wrocław
i
Polska vs. Europa - wystawa
Jeszcze do 13 marca w Muzeum Architektury można oglądać wystawę Made in Europe prezentującą blisko 150 modeli oraz wizualizacje około 3000 projektów zgłoszonych do Mies van der Rohe Award od 1988 roku. W zestawieniu tym znajdują się też trzy polskie realizacje zakwalifikowane na tzw. krótką listę nagrody w 2011 i 2013 roku – kaplica w Tarnowie nad Wisłą (proj. Beton), żelbetowa konstrukcja przystanku tramwajowo-kolejowego przy Stadionie Miejskim we Wrocławiu (Maćków Pracownia Projektowa) oraz gmach CINiBA w Katowicach (HS99). Komentarzem do wystawy są filmy zrealizowane przez Fundację Mies van der Rohe, które stanowią rodzaj multimedialnego przewodnika po ekspozycji: pokazują proces jej tworzenia, selekcji materiałów w archiwum fundacji oraz opracowywania osi czasu, na której umiejscowiono wszystkie projekty. Prezentację uzupełniają wywiady z laureatami nagrody głównej i specjalnej oraz wypowiedzi organizatorów. 15 lutego zaplanowano wernisaż kolejnej ekspozycji poświęconej tej najważniejszej nagrodzie architektonicznej na Starym Kontynencie. Wystawa Nagroda Unii Europejskiej w dziedzinie architektury współczesnej – Mies van der Rohe Award 2015 dotyczy ostatniej edycji konkursu i obejmuje 420 nominowanych obiektów z całego kontynentu. W jej ramach pokazanych zostanie 46 modeli, a także mockupy w skali 1:1. Ekspozycjom towarzyszą różnego rodzaju wydarzenia, w tym m.in. cykl European Identity, na który składa się 16 filmów dokumentujących próbę odpowiedzi na pytanie o tożsamość europejskiej architektury czy spotkania z projektantami nominowanych obiektów. 11 lutego o swoich doświadczeniach opowiedzą autorzy budynków, które w 2013 roku znalazły się na tzw. krótkiej liście Mies van der Rohe Award: Dariusz Herman i Piotr Śmierzewski z HS99 oraz Zbigniew Maćków.
11 lutego - spotkanie
15 lutego – 27 marca - Mies van der Rohe Award 2015
i
Miejska akupunktura nad rzeką - konkurs
Projekt Akupunktura miasta wrocławski oddział SARP organizuje od 2012 roku. W każdej edycji interwencjom poddawane są inne przestrzenie, które mają największy potencjał do aktywizacji lokalnych społeczności. Najnowsza, pod hasłem Miasto płynie/Przestrzenie dla piękna, odbywa się w ramach programu Architektura ESK Wrocław 2016, a dotyczy pomysłów na przekształcenie rejonu ulicy Zawalnej, obejmującego teren w sąsiedztwie wałów przeciwpowodziowych, mostu Trzebnickiego, łączącego północną część Wrocławia z centrum, oraz dużego osiedla mieszkaniowego Różanka. W ramach projektu zaplanowano m.in. badania terenowe, warsztaty studenckie, konsultacje społeczne, a na zakończenie konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej terenu między Zawalną a brzegiem Odry wraz z zaproponowaniem sposobu wykorzystywania dolnego tarasu wału przeciwpowodziowego. Pierwszą nagrodę w rozstrzygniętym w grudniu ubiegłego roku konkursie przyznano pracy zgłoszonej przez ARCH_IT Architektura + Design (Piotr Zybura, Paweł Floryn, Karol Mądrecki). Autorzy potraktowali przestrzeń jako uniwersalne tło dla różnych form aktywności. Według naszej analizy na terenie opracowania można w przybliżeniu wydzielić trzy strefy, które ze względu na swoje atrybuty zdecydowanie różnią się możliwościami oraz potencjałem – piszą w założeniach. Miałyby to być: park w obrębie przylegających do nabrzeża wałów, tereny zalewowe, wykorzystywane jako miejsce pikników, spacerów i imprez plenerowych oraz plac między pętlą tramwajowa a wałami, gdzie proponują zlokalizować pawilony o zakrzywionych zadaszeniach, mieszczące na przykład wypożyczalnię sprzętu biwakowego, kawiarnię czy zespół toalet, a także zintegrowany przystanek tramwajowy i parking rowerowy. Efekty konkursu mają stać się punktem wyjścia dla planowanego przez władze Wrocławia nowego zagospodarowania okolicy.
i
Europan we Wrocławiu - wystawa
W ramach obchodów Europejskiej Stolicy Kultury władze m.st. Warszawy przygotowały wystawę podsumowującą polskie edycje międzynarodowego konkursu Europan. Można na niej zobaczyć nie tylko wszystkie prace, które na przestrzeni lat nagrodzono i wyróżniono w rodzimej odsłonie konkursu, ale też wybrane projekty europejskie, które doczekały się realizacji. Europan odbywa się jednocześnie w kilkunastu krajach Europy. Jego głównym celem jest angażowanie młodych projektantów w poszukiwanie awangardowych rozwiązań, nowatorskich idei i możliwości w zakresie budowy współczesnego miasta. Od 1990 roku zorganizowano już 13 edycji konkursu. W pięciu ostatnich uczestniczyła także Polska. Wystawa Europan laboratorium architektury prezentowana jest na antresoli Muzeum Architektury we Wrocławiu, a jej otwarciu, 28 stycznia, towarzyszyło seminarium z udziałem Pii Spiesberger i Bernda Vlaya z Europan Austria oraz Tomasza Zemły, przewodniczącego Europan Polska. DO 29 LUTEGO Muzeum Architektury we Wrocławiu www.ma.wroc.pl
i
Natura – Społeczność – Architektura - warsztaty
W lutym rusza specjalna edycja projektu DużeA, organizowanego przez wrocławski SARP cyklu wykładów i warsztatów poświęconego najistotniejszym problemom współczesnej architektury. W tym roku spotkania odbywać się będą pod hasłem Przestrzeń dla piękna: Natura – Społeczność – Architektura, a wśród zaproszonych gości znaleźli się przedstawiciele takich pracowni jak JDS – Julien De Smedt, Work AC, Günther Vogt, Kees Christiaanse, Lacaton & Vassal czy Hani Rashid. Uczestnicy wspólnie z panelistami zastanowią się m.in. nad wpływem, jaki przestrzeń wywiera na kształtowanie się postaw i tożsamości mieszkańców. Cykl podzielony został na trzy panele: Natura, Społeczność, Architektura, podczas których wybrane zagadnienia zostaną przetestowane w konkretnych lokalizacjach Wrocławia. Kuratorzy: Maciej Hawrylak, Daria Kieżun, Sylwia Sikora.
luty – październik - Centrum Kongresowe Hali Stulecia, biuro SARP, Muzeum Architektury
i
Rozmowa z Tomaszem Zemłą, przewodniczącym Europan Polska
Warszawa jak na razie jest jedynym polskim miastem biorącym udział w Europanie. Będzie Pan namawiał władze Wrocławia, by zaangażowały się w organizację konkursu?
Cały czas liczymy, że zaszczepimy ten pomysł w innych polskich miastach. Konkurs wymaga dużego zaangażowania – pracy, studiów, wreszcie dość znacznych środków na organizację, ale zawsze służymy naszym doświadczeniem.
Czy Warszawa doczeka się kiedyś realizacji projektu wybranego w konkursie?
Naszą ambicją jest, żeby się doczekała. Jednak nagradzane projekty mają często charakter eksperymentalny i nie da się ich bezpośrednio przełożyć na realizację. Na wystawie we Wrocławiu można m.in. zobaczyć przykłady obiektów, które według zwycięskich prac powstały w Wiedniu. One nie tylko pokazują nowy sposób myślenia o współczesnych budynkach mieszkalnych, ale też nowe formy użytkowania, wykorzystywania przestrzeni wspólnych. W Polsce brakuje jeszcze takiej tradycji i na razie raczej nie mogłyby u nas powstać. Dotychczas największy potencjał realizacyjny miała ostatnia edycja konkursu, dotycząca zaprojektowania plenerowej ekspozycji elementów architektonicznych wyłowionych z Wisły w czasie prac archeologicznych. Niektóre z propozycji można byłoby zrealizować.
Polska edycja dotyczyła dotychczas pięciu warszawskich lokalizacji wymagających szczególnych interwencji, jednak do dziś nic się w tych miejscach nie zmieniło.
Na pewno nie powinniśmy postrzegać Europanu jedynie w kontekście tego, czy zwycięskie projekty udaje się zrealizować. Konkurs poprzez premiowanie nowatorskich rozwiązań dużo wnosi przede wszystkim w sferze intelektualnej. Według mnie jednym z najciekawszych, najbardziej wszechstronnych był ten poświęcony ulicy Wileńskiej na Pradze. Wyróżnieni wówczas drugą nagrodą projektanci (Marlena i Marek Happachowie, Dominika Tomaszewska – przyp. red.) zostali następnie zaproszeni do przeprowadzenia działań w przestrzeni dzielnicy. Wspólnie z mieszkańcami projektowali nowe aranżacje podwórek i skwerów. W ten sposób wyprzedziliśmy niejako wszystkie późniejsze interwencje na Pradze.
Tomasz Zemła, architekt, przewodniczący Europan Polska, zastępca dyrektora Biura Architektury i Planowania Przestrzennego m.st. Warszawy. Ukończył Wydział Architektury na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Z warszawskim samorządem jest związany od 1993 roku. Uczestniczył w przygotowaniu wielu konkursów, m.in. na zagospodarowanie Wilanowa Zachodniego, obejmującego teren Miasteczka Wilanów.
