Spis treści
30 grudnia 2025 po trwającym kilka miesięcy remoncie w Katowicach otwarto dyskont Biedronka. Cóż to za wydarzenie dla architektury? Ano spore, bo chodzi o pawilon, który zaprojektował wybitny architekt powojennego modernizmu i o to, że sieć handlowa nie tylko zmieniła projekt w czasie remontu, ale też chwali współpracę z miastem i konserwatorem zabytków. - Podczas remontu budynku postanowiliśmy przywrócić pierwotne detale architektoniczne, które przez dekady pozostawały ukryte. Dzięki nim nasz sklep odzyskał unikalny charakter - mówi Grzegorz Kozub, Dyrektor Operacyjny w sieci Biedronka.
Czytajcie, co to za budynek.
Remont Biedronki projektu Stanisława Kwaśniewicza
Przez lata był tu zwykły pawilon Biedronki i coraz mniej osób pamiętało, że do lat 90. XX wieku działał tu Pewex. A tym bardziej - że pawilon zaprojektował wybitny architekt - Stanisław Kwaśniewicz. Ten sam, który zaprojektował też w Katowicach BWA przy alei Korfantego, blok Ślizgowiec, biurowiec Separator czy kino Kosmos. Za konstrukcję natomiast odpowiadał Tadeusz Krzysztofiak.
Nikt o tym nie pamiętał, aż latem 2025 sieć Biedronka rozpoczęła remont pawilonu i odsłoniła oryginalną konstrukcję. Media społecznościowe, a potem i tradycyjne, obiegły zdjęcia. Sprawą zainteresował się też miejski konserwator zabytków, który interweniował w sieci. A sieć Biedronka bez oporów zadeklarowała: zmieniamy projekt przebudowy tak, aby wyeksponować elementy architektoniczne wieńczące elewację.
Dlaczego ten pawilon jest tak cenny i nietypowy?
Osiedle Kopalniana/Uniwersytecka w Katowicach i blok "dolarowiec"
14-kondygnacyjny wieżowiec na rogu Uniwersyteckiej i Chełkowskiego powstał dla PKO w latach 1964-66 jako część w założeniu wielkiego osiedla na 4200 osób. Miał wyższy standard, niż jego sąsiedzi, elewację wyłożoną ceramicznymi płytkami, które wytwarzali plastycy z pracowni Łysa Góra, dębowe parkiety w mieszkaniach, a mieszkania tu sprzedawano za złotówki i dewizy. Cena: 200 tys. zł. Ale niektóre kupowali klienci dewizowi i oni płacili 1900 - 4200 dolarów - przypomina Aneta Borowik w książce "Nowe Katowice".
To właśnie przy tym budynku w latach 1969 -1970 powstał pawilon PKO "o lekkiej i ciekawej architekturze" - pisze Aneta Borowik.
Dwukondygnacyjny pawilon miał szkieletową konstrukcję, obie kondygnacje były niemal całkowicie przeszklone, a na górze - wyłożone jasnymi płytami.
Ważnym elementem kompozycji było zwieńczenie w postaci pryzmatycznego dachu - okapu, znacznie występującego poza obrys budynku - opisuje Aneta Borowik.
Kolory i materiały, użyte do tego zwieńczenia, to: tynk filcowany, malowany na biało, szaro i czarno. Prócz tego kominy miały być "błękitne jak niebo", a cokół z tynku szlachetnego, płukanego z kruszywem m.in. z białego marblitu.
Zwieńczenie, niestety, od lat ukryte było za przegrodą osłonową.
Nigdy nie dokończone osiedle i zmiana projektu
Osiedle nigdy nie zostało zrealizowane w całości - działkę, na której miało powstać, zajęły budynki Uniwersytetu Śląskiego. Pozostało tylko kilka wieżowców i pawilon. Ale po przebudowie - i to wielokrotnej - pawilon stracił swoje charakterystyczne cechy, przeszkloną elewację i zwieńczenie.
Jednak po remoncie (sala sprzedaży o powierzchni 732 mkw),ma znów przypominać stylem lata 60. Ale tylko trochę, bo wielkie przeszklenia nie wrócą.
i
Informujemy, że zmieniliśmy pierwotny projekt elewacji, tak aby wyeksponować elementy architektoniczne wieńczące elewację. Poinformowaliśmy o tym również Urząd Miasta i obecnie realizujemy prace budowlane uwzględniające tę zmianę. To ciekawy architektonicznie obiekt, który jest częścią historii Katowic. Dlatego, bardzo duże dla nas znaczenie miał fakt, że mogliśmy razem z mieszkańcami i władzami przywrócić część dziedzictwa powojennego modernizmu - poinformował media Radosław Kubik, kierownik projektów technicznych w sieci Biedronka.
Kim był Stanisław Kwaśniewicz, autor projektu pawilonu w Katowicach?
Urodził się w 1930 w Krakowie, zmarł w 2006 w Katowicach. Był projektantem Miastoprojektu Katowiece w latach 1954 - 1991, a także w Pracowniach Sztuk Plastycznych (od 1965-91), w Autorskim Atelier Realizacyjnym ARAR (1989-98), indywidualna działalność twórcza (od 1965) - podaje archimemory.pl
To też autor wielu budynków i osiedli. Zaprojektował m.in.:
- zespół szkół pawilonowych, ul. Tyszki (ob. Grażyńskiego), Katowice (1958-61)
- kino Kosmos, ul. Sokolska, Katowice (1959-65) - współautor Jurand Jarecki
- budynek "Separator", ul. Korfantego 2, Katowice (1967-72)
- osiedle Paderewskiego w Katowicach (1970-80) - współautorzy: J. Jarecki, Ryszard Ćwikliński
- Śląski Instytut Naukowy przy ul. Granicznej 32, Katowice (1977)
- zespół mieszkaniowy „ul. Bankowa” w Katowicach
- Dzielnicowy Ośrodek Dziecięco-Młodzieżowy „Paderewski” w Katowicach
- zespół mieszkaniowy przy ul. Krasińskiego - Floriana w Katowicach
- Bibliotekę Śląska na Pl. Rady Europy 1, Katowice (1991-97) - współautorzy: J. Jarecki, Marek Gierlotka
Nie tylko Śląski Instytut Naukowy. Brutalizm w Polsce - zdjęcia
