Plac Zamkowy bez zamku, lśniący nowością Pałac Kultury, otoczony sztachetami budynek Polskiego Radia – Warszawa lat 50. i 60. na zdjęciach Zbyszka Siemaszki to fascynujące, obce miasto. Przygotowana przez warszawski Dom Spotkań z Historią, czynna do 30 października wystawa i towarzyszący jej album prezentują dziesiątki unikalnych fotografii burzliwie zmieniającej się stolicy. Kuratorzy – zastępca dyrektora DSH Katarzyna Madoń-Mitzner oraz Krzysztof Wójcik z agencji fotograficznej FORUM – wybrali prawie 70 kadrów z archiwum agencji pokazujących dwie najważniejsze w karierze fotoreportera dekady. Pochodzący z Wilna Siemaszko od 1949 roku do lat 90. dokumentował zmiany zachodzące w Warszawie.
Przygotowując reportaże dla tygodnika „Stolica” utrwalał widoki nowych osiedli, dworców kolejowych, małej architektury, wszystkiego, co wzbudziło jego zainteresowanie. Do wielu obiektów wracał. Takim powtarzającym się motywem jest na przykład Rotunda PKO. Czas odbudowy Warszawy i urbanistycznych eksperymentów znalazły w Siemaszce uważnego kronikarza. Starannie dobierając kadr i oświetlenie, pokazywał stolicę jako nowoczesną metropolię, pomijając zgrzebne detale.
i
Szczególnie efektownie prezentują się zdjęcia nocne, z rozjarzonymi neonami odbijającymi się w karoseriach aut i witrynach. Nocne oświetlenie pozwalało też na wyeksponowanie przyciągających uwagę brył budynków. Wysunięty dach kasy biletowej na dworcu Warszawa Powiśle na czarnym tle unosi się jak statek kosmiczny. Odbudowany Teatr Wielki sprawia wrażenie jeszcze bardziej monumentalnego niż zwykle. Z kadru usunięto to, co niepotrzebne. Fotograf często przyglądał się też detalowi, fotografował wnętrza, niekiedy zestawiał motywy w fotomontażach choćby dla pokazania różnorodności warszawskich neonów. Choć główną rolę u Siemaszki gra zawsze architektura, dla współczesnego widza interesujące mogą się okazać także postaci przechodniów, ich wygląd i strój. Fotograf traktuje je jak malarski sztafaż.
Okutana w miękki płaszcz kobieta pchająca wózek przecina rząd prostopadłościennych budynków WSM Mokotów; drobne postaci wypełniają chodniki Krakowskiego Przedmieścia; pojedyncza figurka podkreśla skalę zabudowy Muranowa. Miasto ze zdjęć prezentowanych na skwerze przy ulicy Karowej już nie istnieje. Niektórych ujęć nie da się powtórzyć, drzewa i nowe gmachy zmieniły perspektywę. Fotograf wybierał też często nietypowe punkty widokowe, ustawiając statyw na dachach czy dźwigach budowlanych. Nazwy ulic nie pomagają, w końcu nie każdy wie, że dzisiejszej ulicy Płockiej do początku lat 90. patronował Patrice Lumumba. Oglądanie zdjęć zmienia się zatem często w emocjonujące rozwiązywanie łamigłówki. Organizatorzy pokusili się o zestawienie widoków sprzed pół wieku z obecnymi. Te ostatnie można sprawdzić skanując kody QR umieszczone przy zdjęciach. Współczesne fotografie wykonał Wojciech Kryński, fotograf architektury współpracujący m.in. z „A-m”.
