Muzeum Pamięci Sybiru

Powstał obiekt mocno zapadający w pamięć, nasycony treściami symbolicznymi i wydobywający piękno przemysłowej architektury międzywojnia. O nowej realizacji Pracowni Projektowej ARKON Jana Kabaca pisze Konrad Kucza-Kuczyński.

Architektura światowa ostatnich lat pełna jest muzeów, przede wszystkim sztuki, kultury, osiągnięć techniki i nauki. W Polsce budujemy muzea pamięci, historii, wojska, wojen i przegranych powstań. Kompleks czy potrzeba? Józef Piłsudski powiedział, że Syberia to druga ojczyzna Polaków. To uzasadnienie potrzeby muzealnej opowieści o niej. Nie o Syberii, a o Sybirze jako narodowym dramacie.

Miejsce nie jest przypadkiem. Relikt pamięci to Dworzec Poleski z 1886 roku w Białymstoku, zwany Fabrycznym. Z jego bocznicy wywieziono na Wschód w bydlęcych wagonach w latach 1940-1941, i potem w 1944 roku, około 330 tysięcy „niebezpiecznych” dla Sowietów ludzi Kresów. Również stąd Niemcy wywozili białostockich Żydów do Treblinki. To kolejny dworzec-muzeum pamięci polskiego dramatu. Jak Umschlagplatz czy Radegast. Kiedyś dołączy Dworzec Gdański…

Dworce rozpoczynają drogę. Czasem wbrew ich przeznaczeniu - drogę męczeńską. W symbolice sacrum droga jest nieodłącznym elementem. Dotyczy to też symboliki Sybiru. On przecież od XVIII wieku był sacrum męczeństwa pokoleń Polaków.