Teoria i praktyka według Michała Stangla

Współczesne teorie urbanistyczne odnoszą się do miasta jako systemu, w całej jego złożoności i rozmaitości. Łączą urbanistykę z ekonomią, socjologią, ekologią. Pandemia testuje ostatnio w praktyce teorię miejskiej rezyliencji, czyli odporności na niespodziewane wydarzenia. Nassim Taleb opisuje miasta jako systemy antykruche, które w dłuższym terminie rozwijają się dzięki stresowi. Natomiast w odniesieniu do kształtowania przestrzeni, współczesna teoria urbanistyki - przynajmniej dla miasta europejskiego - wydaje się dość prosta: miasto zwarte, łączące miejsca zamieszkania, usług i pracy z terenami zieleni. Struktura taka promuje lokalny, zrównoważony styl życia - lokalne więzi społeczne i gospodarkę, poruszanie się pieszo lub rowerem. Miasto zrównoważone, przyjazne, życzliwe, a ostatnio modne miasto piętnastominutowe. Różne odsłony podobnej idei. Natomiast praktyka urbanistyki polega na konkretyzacji tej idei. Czy rozróżnienie "teoria i praktyka" w urbanistyce znaczy to samo, co "idea i konkret"? Można mieć wątpliwości. Dobre idee wypływają często bardziej z doświadczeń praktycznych niż teorii. Z drugiej strony, zbyt konkretne ograniczenia w planie pozostają często oderwane od rzeczywistości. Praktyka urbanistyki to też procesy poszukiwania optymalnych rozwiązań. Teoria mówi, by szukać synergicznych rozwiązań, wykorzystujących maksymalnie potencjał miejsca i najbardziej użytecznych. W praktyce konflikty są nieuniknione, nie wszystkich interesariuszy da się zadowolić. Praktyka urbanistyki, realizowana w formie koncepcji i planów pozostaje teorią, dopóki nie zmaterializuje się dzięki architekturze. Można zaplanować dobrą strukturę urbanistyczną z kwartałów i przestrzeni publicznych. Potem jednak idea zderza się z rzeczywistością przepisów i wymogów i trudno jest ją utrzymać. Ale i pomysły architektów mogą pozostać tylko teorią, gdy zderzą się z praktyką życia codziennego użytkowników budynków. Donald Schön w książce The Reflective Practitioner (1983) propagował postawę praktyka, który poddaje refleksji swoje doświadczenia i wyciąga z nich wnioski. W takim ujęciu nie ma wątpliwości co do tego, że istotą i sensem refleksji teoretycznej jest doskonalenie rzemiosła i warsztatu. Wydaje się, że także w urbanistyce najciekawsze teorie powstają jako synteza doświadczeń praktycznych.