Plac Piłsudskiego: miejsce niezgody

i

Autor: Archiwum Architektury Wizualizacja zachodniej pierzei placu Piłsudskiego opracowana na potrzeby aplikacji „Saski360” według koncepcji PBPA Projekt z 2004 roku; il. Saski360

Plac Piłsudskiego: miejsce niezgody

2021-09-29 14:36

Pojawiające się od blisko 100 lat plany zagospodarowania warszawskiego placu Piłsudskiego (kiedyś zwanego też Saskim i Zwycięstwa) oraz nadania mu właściwej oprawy architektonicznej rozpalają emocje kolejnych pokoleń Polaków. W związku z ogłoszonym w lipcu rządowym planem odbudowy pałacu Saskiego przypominamy prawie stuletnią historię planowania tego ważnego miejsca, w tym artykuł z „Architektury” nr 4/5/1966, który przeczytać można w wydaniu cyfrowym.

Rejon dzisiejszego placu Piłsudskiego należy do najważniejszych przestrzeni symbolicznych Warszawy, naznaczony wydarzeniami w szczególny sposób związanymi nie tylko z historią miasta, ale też Polski. Defilady odbierali tu Napoleon, Piłsudski i... Hitler. Sam plac był sceną akcji zbrojnych, manifestacji politycznych i wydarzeń artystycznych, a w czerwcu 1979 roku stanowił oprawę pamiętnej mszy, którą papież Jan Paweł II odprawił podczas swojej pierwszej pielgrzymki do ojczyzny. Miejsce to odgrywa także wyjątkową rolę w strukturze przestrzennej Warszawy, stanowiąc centralny punkt pierwszego tej skali założenia urbanistycznego miasta, czyli osi saskiej. Nie dziwi więc, że pojawiające się od blisko 100 lat plany zagospodarowania placu i nadania mu właściwej oprawy architektonicznej rozpalają emocje kolejnych pokoleń.

Pierwszą próbę podjęto już w 1927 roku, tuż po rozebraniu monumentalnego soboru, który rosyjscy zaborcy postawili jako symbol swojej dominacji na ziemiach polskich. Wśród propozycji, jakie nadesłano na zorganizowany wówczas konkurs były m.in. projekty wieżowców, co dzisiejszym ortodoksyjnym zwolennikom przywrócenia wokół tkanki architektonicznej z lat międzywojennych z pewnością nie mieści się w głowie. Kolejne konkursy przeprowadzano w 1935, 1947, 1964 i 1988 roku. Wysadzenie przez hitlerowców zachodniej pierzei placu z pałacami Saskim i Brühla stwarzało nowe możliwości kształtowania zabudowy, ale – jak dowodził na łamach „A-m” Andrzej Kiciński (10/2003) – żaden z konkursów nie dał odpowiedzi, która satysfakcjonowałaby przestrzennie profesjonalistów i warszawiaków (więcej o próbach zagospodarowania placu można przeczytać w archiwalnych artykułach, które publikujemy w cyfrowym wydaniu bieżącego numeru).

KUP DOSTĘP