O budowie galerii PLATO w Ostrawie

Architektom zależało na zachowaniu charakteru starej rzeźni – pozostawili przybrudzoną cegłę na elewacjach oraz tradycyjne okna. Elementy odtwarzane zaakcentowali wykończeniem z jasnego mikrocementu. O Galerii Sztuki Współczesnej PLATO w Ostrawie piszą Robert Konieczny i Michał Lisiński.

Historia budynku

Historia budynku sięga drugiej połowy XIX wieku, kiedy podjęto decyzję o utworzeniu rzeźni miejskiej w Ostrawie. Choć zakład, tak jak w przypadku innych miast, umieszczono w bezpiecznej odległości od centrum, poza obrzeżami ówczesnej starówki Morawskiej Ostrawy, o jej ostatecznej lokalizacji zadecydowało położenie targu bydła, dostępność wody bieżącej i kolei. Jednak w wyniku niezwykle szybkiego rozwoju miasta napędzanego wydobyciem węgla kamiennego, ten teren na przestrzeni kilku dekad niepostrzeżenie wchłonęło rozrastające się centrum.

W 1881 roku zaadoptowano budynki stajni miejskich, które następnie wielokrotnie modernizowano i rozbudowywano. Pełniły one swoją funkcję do lat 60. XX wieku, kiedy ubojnię przeniesiono do nowego zakładu w Martinowie. W kolejnych latach obiekty były wykorzystywane jako magazyny i garaże. To z tego okresu pochodzą przypadkowe modyfikacje i charakterystyczne otwory w elewacjach. Od lat 90. XX wieku opuszczone budynki zaczęły popadać w ruinę. Z czasem część z nich wyburzono. W 2016 roku miasto Ostrawa odkupiło teren wraz z obiektami i rozpoczęło działania mające na celu uratowanie pozostałości historycznej rzeźni. Zachowały się tylko cztery budynki, które były przedmiotem konkursu. Najstarszy z nich, budynek A z 1891 roku, pełnił pierwotnie funkcje chłodni i kotłowni. W latach 1902-1903 dobudowano do niego budynek B z charakterystyczną wieżą. Był on wyposażony w najnowocześniejsze jak na tamte czasy instalacje i przejął zadania chłodni. W tym samym okresie wybudowano budynek C, który mieścił ubojnię świń. Powstały w latach 1926-1927 budynek D pełnił funkcje administracyjną i socjalną.

Główny obszar Morawskiej Ostrawy, na którym znajduje się nieczynna rzeźnia, jest od 1992 roku objęty ochroną konserwatorską w ramach „miejskiej strefy zabytkowej” (Městská památková zóna Moravské Ostravy), a same budynki są zarejestrowane na Centralnej Liście Zabytków Kultury Republiki Czeskiej.

Opis budynku (ruina)

Kiedy przyjechaliśmy na wizję lokalną, nie istniało już wiele dawnych obiektów rzeźni. Te, które się zachowały, były w bardzo złym stanie technicznym. Część pomieszczeń okazała się niedostępna z powodu zagrożenia zawaleniem. W wielu miejscach zniszczone mury kaleczyły przypadkowe, olbrzymie otwory. Prawie czarna od brudu i sadzy cegła świadczyła o przemysłowej historii obiektu i miasta. Wytyczne konserwatorskie zakładały przywrócenie budynku do stanu pierwotnego, odbudowę zniszczonych elementów w tradycyjnej murowanej technologii oraz oczyszczenie całej elewacji. Na szczęście dopuszczono też niestandardową ingerencję w budynek.