Tak architekci wyobrażają sobie Życie w Architekturze. 10 trafionych pomysłów na to, jak „dobrze mieszkać”

Tegoroczna, 10. już edycja konkursu “Życie w Architekturze” jest wyjątkowa. Mamy tylko jedną kategorię - interesuje nas wybór najlepszego obiektu lub przestrzeni wskazującej kierunek myślenia o relacjach życia i architektury. O tę nagrodę rywalizują realizacje oddane do użytkowania w latach 2020-2024. Autorzy tej najlepszej realizacji otrzymają 20 000 zł. Jury ma prawo również wyróżnić dodatkowe realizacje i zwrócić tym samym uwagę na ważne aspekty projektowania.

Nasi czytelnicy - zarówno Ci zajmujący się architekturą profesjonalnie, jak i zafascynowani nią amatorzy - również mogą wybrać swoich faworytów. Do 5 grudnia trwa głosowanie Publiczności i Środowiska.

>Głosowanie Architektów i Architektek - zobacz TUTAJ

>Głosowanie publiczności - zagłosuj TUTAJ

Współczesny przepis na budowanie społeczności

W Polsce lat 90. grodzone osiedla stały się symbolem bezpieczeństwa i sukcesu. Za płotami, murkami i kratami chroniono nie tylko prywatność, lecz także dorobek, który po transformacji nabrał wyjątkowej wartości. Dziś, kiedy chcemy unikać fizycznych i kulturowych barier, bezpieczeństwo i prywatność osiąga się zupełnie innymi środkami.

Dobrym przykładem jest gdańskie Riverview, gdzie zamiast ogrodzeń zastosowano subtelne różnice poziomów – teren wspólny uniesiono o około pół metra ponad ulicę. Dzięki temu ruch po osiedlu jest płynny i intuicyjny, a granice między strefami stają się naturalne, a nie narzucone. W innych realizacjach, jak Ajnfart w Rybniku, separację przestrzeni publicznych i półpublicznych wyznacza sama architektura – przeskalowane bramy podkreślają moment „przekroczenia progu” osiedla.

Wśród 60 nominowanych projektów znalazły się także inwestycje powstające poza rynkiem deweloperskim: TBS Ajnfart, TBS przy ul. Mariackiej w Katowicach czy łowickie osiedle Mieszkania Plus. Wszystkie pokazują, że wysoka jakość i estetyka mogą wynikać z dobrze zaprojektowanej przestrzeni, a nie z kosztownych materiałów czy dekoracyjnych dodatków.

Zespół 3 punktowców na osiedlu Nowe Żerniki

Zespół trzech punktowców przy ul. Lauterbacha we Wrocławiu to przykład, jak inwestycja deweloperska może czerpać z modernistycznych standardów bez dosłownego ich powielania. Budynki, zaprojektowane przez CH+ architekci, Vroa architekci i 3XA, wykorzystują „mijankową” logikę istniejącego układu zabudowy ulicy do stworzenia bardziej uporządkowanego i jednocześnie kameralnego założenia. Zamiast maksymalizować zabudowę działki, postawiono na przestrzeń wspólną między obiektami, która pełni rolę półpublicznego ogrodu i poprawia warunki przewietrzania mieszkań. Układy narożne oraz dobre nasłonecznienie umożliwiły zastosowanie dużych, obwodowych balkonów działających jako bufor między wnętrzem a otoczeniem - element rzadko spotykany we współczesnych realizacjach komercyjnych.    

Architekci świadomie zaakcentowali indywidualny charakter przyszłych użytkowników, projektując balkony jako miejsca do swobodnej, spontanicznej aranżacji. Przestrzenie wspólne wzbogacono o wysokie, dobrze doświetlone strefy wejściowe, a część terenu pozostawiono w stanie rodzimym, co umożliwiło zastosowanie wysokiej zieleni i poprawę retencji. 

Osiedle zabudowy wielorodzinnej przy ul. Krudowskiego w Łowiczu

Osiedle w Łowiczu zostało zaprojektowane przez GDA Łukasz Gaj oraz Pracownię Architektury i Urbanistyki Rafała Mazura. Realizacja w województwie łódzkim powstała w ramach Mieszkania Plus, lecz unika typowych błędów inwestycji niskobudżetowych. Architekci skupili się na jakości samych mieszkań: ich proporcjach, doświetleniu i przewietrzaniu, zamiast na dekoracyjności elewacji. Układy są ustawne nawet przy niewielkich metrażach, a mieszkania ponad 45 m² mają zapewnioną wentylację naturalną. Jednostronne lokale ograniczono do najmniejszych kawalerek, co stanowi rzadkość na rynku, gdzie nawet duże mieszkania bywają jednostronne.  

Zróżnicowanie typów lokali sprzyja powstawaniu bardziej różnorodnej społeczności, a partery wyposażono w ogródki dla większych rodzin. Prosta konstrukcja i pionowy rytm okien budują estetykę wynikającą z logiki przestrzeni, a nie z kosztownych materiałów czy dodanych detali. 

Osiedle mieszkaniowe Riverview w Gdańsku

Riverview w Gdańsku, zaprojektowane przez zespół Szymona Wojciechowskiego, to siedem budynków skupionych wokół dziedzińca, które tworzą wielofunkcyjny fragment miasta. Założenie korzysta z tradycji Gdańska, co widać w ceglanej elewacji i w bryłach komponowanych z myślą o panoramie nadmotławskiego miasta. Urbanistycznie kompleks jest otwarty i przepływowy, z licznymi osiami widokowymi w stronę Głównego Miasta i Ołowianki, a jednocześnie - od strony ulicy tworzy spójną pierzeję. W budynkach mieszczą się mieszkania, biura i usługi, dzięki czemu codzienne sprawy można załatwić spacerem, a osiedle lepiej łączy się z resztą miasta. Riverview to także pierwsze w Polsce osiedle uhonorowane certyfikatem LEED Gold, co podkreśla jego proekologiczny charakter: od współpracy z lokalną cegielnią po przemyślany układ zieleni i dopasowanie konstrukcji do rozwoju drzew.   

Wnętrza mieszkań przekazywane są w standardzie „gotowe do zamieszkania”, co wyróżnia inwestycję na tle rynku. Przestrzeń wspólna, współtworzona ze studentami gdańskiej ASP, nadaje zespołowi indywidualny charakter i wzbogaca go o element lokalnej tożsamości.

TBS przy ulicy Mariackiej w Katowicach

Renowacja trzech kamienic przy ul. Mariackiej w Katowicach, zrealizowana przez OVO Grąbczewscy Architekci, pokazuje, że TBS może oferować standard wykraczający poza stereotyp „tanich mieszkań”. W bezpośrednim sąsiedztwie neogotyckiego Kościoła Mariackiego, architekci postanowili nie wyburzać pustostanów, lecz wykorzystać ich strukturę jako pełnowartościową bazę dla 41 lokali przeznaczonych głównie dla seniorów. Zachowanie istniejącej zabudowy zmniejszyło ślad węglowy i ograniczyło uciążliwości budowy, a jednocześnie pozwoliło chronić fragment XIX-wiecznego układu kwartałowego — ważnego dla wciąż młodej tożsamości Katowic. Program dodatkowy przeniesiono do przebudowanych oficyn, tworząc tam przestrzenie integracyjne, zadaszoną zieleń i miejsca zabaw. 

Dzięki temu frontowe budynki zachowały dawny charakter, wzbogacony obecnością pnączy i istniejącego drzewostanu. Efekt końcowy daleki jest od stereotypowegowizerunku budownictwa socjalnego: odnowione kamienice tworzą spokojne, zielone otoczenie, oferując przyszłym mieszkańcom komfort i poczucie godnego zakorzenienia w centrum miasta.

Zespół zabudowy wielorodzinnej „AJNFART” w Rybniku

Ajnfart w Rybniku, zaprojektowany przez SLAS architekci – Aleksandra Bednarskiego i Mariusza Komrausa – to współczesna realizacja TBS, która czerpie z lokalnej tożsamości nie tylko nazwą, ale i urbanistycznym podejściem. Powstał budynek o prostej, zdecydowanej kompozycji, osadzonej między dwiema zabytkowymi strukturami pełniącymi funkcję kotwic całego założenia. Architekci potraktowali kwartał jako otwarty układ publicznych i półpublicznych przestrzeni, w których spotykają się historia miejsca i nowa zabudowa interpretowana jako współczesna kamienica. Charakterystyczne, silnie przeskalowane bramy – tytułowe ajnfarty – działają jak "miejskie pokoje": jednocześnie prowadzą do mieszkań, udostępniają usługi i tworzą zadaszone przestrzenie sprzyjające codziennej aktywności.    

Wnętrze kwartału zorganizowano wokół słonecznego dziedzińca, przy którym ulokowano część z 80 mieszkań, w tym lokale dla osób z niepełnosprawnościami. Subtelne wyznaczenie granic między strefami użytkowania pozwala otworzyć teren na otaczające miasto, nie izolując go, lecz wzmacniając jego relacje z najbliższym sąsiedztwem.

Osiedle Nowy Strzeszyn w Poznaniu

W poznańskiej realizacji pracowni Insomia, urbanistyka osiedla powstała nie z katalogu typowych domów, ale z uważnego przestudiowania istniejącego zagajnika. Gdy po inwentaryzacji okazało się, jak zróżnicowany i wartościowy jest drzewostan, pierwotny projekt został odrzucony. Każde drzewo zyskało opis i rangę, co z kolei nadało mu realny wpływ na kompozycję całego założenia. Architekci potraktowali brzozy i nieliczne sosny jako główne osie, wokół których ułożyli zabudowę, unikając kolizji i pozwalając zieleni stać się prawdziwą dominantą. Efektem jest osiedle pozornie nieregularne, ale wynikające z konsekwentnego dostosowania formy do natury. 

Wśród drzew rozmieszczono kompaktowe domy o powierzchniach 58–86 m² — w zamyśle pomiędzy mieszkaniem a domem — projektowane w skali odpowiadającej realnym potrzebom mieszkańców. 

Zespół domów jednorodzinnych Murawa 2

Murawa 2 w Poznaniu, projekt pracowni Insomia, to przykład zabudowy jednorodzinnej funkcjonującej jak miejski kwartał. W atrakcyjnej lokalizacji przy Cytadeli, na działce po dawnym pawilonie handlowym, powstał zespół domów wpisany w strukturę miasta. Architekci potraktowali inwestycję jako połączenie cech budownictwa jedno- i wielorodzinnego: domy zestawiono w układy obsługiwane wspólnymi klatkami i jednym dźwigiem, co ograniczyło infrastrukturę i poprawiło dostępność lokali. Dwupoziomowe podziały mieszkań oraz świadome „zbliżenia” zabudowy w strefie komunikacji pozwoliły z kolei zwiększyć dystanse po stronie ogrodów, zapewniając prywatność i dobre nasłonecznienie.   

Projekt wyróżnia dążenie do maksymalnego wykorzystania terenu przy jednoczesnym zachowaniu istniejących drzew, które w kilku miejscach wręcz kształtują geometrię elewacji. Podziemny parking pozwolił uwolnić przestrzeń na zieleń, dzięki czemu wcześniej zabetonowana parcela zmieniła się w gęsto zazielenioną enklawę mieszkaniową.

Zespół mieszkaniowy Solna 6 w Poznaniu

Zespół mieszkaniowy Solna 6 w Poznaniu, zaprojektowany przez JEMS Architekci, powstał jako świadoma odpowiedź na wyjątkowy krajobraz u stóp Wzgórza św. Wojciecha. Architekci uniknęli intensywnej urbanizacji, tworząc zabudowę, która sprytnie wpisuje się w otoczenie barokowego klasztoru i starodrzewia przecinającego działkę. Miękkie, pofałdowane elewacje przenikają się z zielenią, a światłocieniowe ściany stają się naturalnym tłem dla cieni drzew. Masywne mury z grubym, wapiennym tynkiem, drewniane loggie i filigranowe balustrady nadają całości ponadczasowy, "murowany" charakter. Zespół zaprojektowano tak, aby materiały, światło i geometria współtworzyły organiczną relację z miejscem. 

Masywne ściany akumulujące ciepło oraz wysokie wnętrza zapewniają stabilny komfort cieplny bez intensywnej mechanicznej wentylacji. Układ mieszkań, tworzący amfiladowe sekwencje otwarć i logg-atriów, oferuje szerokie, panoramiczne widoki na otaczającą zieleń.

Zespół sześciu luksusowych domów "Perfumiarnia"

Perfumiarnia w Poznaniu, zaprojektowana przez JEMS Architekci, to zespół sześciu kameralnych domów, subtelnie wpisanych w kontekst Parku Wilsona i XIX-wiecznej zabudowy śródmiejskiej. Układ urbanistyczny nawiązuje do skali historycznej dzielnicy Johowa, a rytmiczne, wertykalne fasady oraz miękkie tarasy tworzą harmonijną kompozycję z zielenią. Architekci przyjęli zasadę współczesnej interpretacji tradycji – budynki nie dominują nad parkiem, lecz stają się jego organicznym przedłużeniem. Loggie, żaluzje i kurtyny z metalowej siatki filtrują światło, nadając przestrzeni elegancję bez ostentacji.    

Luksus definiuje tu jakość doświadczenia: przenikanie wnętrz z naturą, dopracowana geometria i szlachetne detale klatek schodowych. Perfumiarnia tworzy spokojną, miejską enklawę, w której architektura, światło i zieleń stanowią spójną całość.

Zespół budynków mieszkalnych Trójpole

Zespół mieszkaniowy przy ul. Trójpole w Poznaniu, zaprojektowany przez Ultra Architects, umiejętnie wpisał się w willowy kontekst dzielnicy. Układ urbanistyczny podporządkowano przebiegowi węzła cieplnego, który wyznaczył podział i ustawienie poszczególnych budynków. Większe obiekty zlokalizowano przy ruchliwych ulicach, tworząc akustyczną barierę chroniącą zaciszne wnętrze kwartału. Wszystkie istniejące drzewa zachowano lub przesadzono, a garaż podziemny zaprojektowano tak, by nie naruszyć systemów korzeniowych starodrzewia. Zieleń stała się integralną częścią projektu – wprowadzono ją do przestrzeni między budynkami, na balkony i na dachy, tworząc półpubliczną, przyjazną mieszkańcom enklawę.   

Trójpole jest przykładem dostępnego cenowo budownictwa, które w innowacyjny sposób wykorzystuje zieleń jako narzędzie podnoszenia jakości życia i budowania bardziej zrównoważonego środowiska miejskiego.