Kosmiczna architektura

Grzybek Baltony - w PRL-u kupowały tu stewardessy i marynarze. Dziś najbardziej kosmiczny zabytek Szczecina stoi opuszczony

2024-05-09 15:13

Grzybek Baltony czyli okrągła konstrukcja przypominająca statek kosmiczny stoi dziś na pustym placu między ruchliwą ul. Gdańską a rzeką Parnicą. Nad jego wejściem wciąż widać ślad po szyldzie "Baltona duty free shop". Budynki, których był częścią już wyburzono, teraz walają się tu śmieci i gruz. Grzybek jest zabytkiem i choć jego przyszłość jest bezpieczna, wciąż zdaje się nie nadchodzić.

Spis treści

  1. Szczeciński Grzybek Baltony - kuzyn dąbrowskiej Arizony
  2. Co po Baltonie? Plany znamy od 2015 roku i... nic
Szczecin: Wyeksponowali pamiątkę z przeszłości na wyremontowanej kamienicy

Szczeciński Grzybek Baltony - kuzyn dąbrowskiej Arizony

W czasach PRL-u Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego Baltona wybudowało przy ul. Gdańskiej w Szczecinie kompleks biurowy. Od strony ulicy uwagę ściągał duży neon w kształcie kotwicy oraz sklep - rotunda przypominająca statek kosmiczny osadzony na obłożonym miodowymi kaflami obłym murze - wtedy jeszcze "noga" Grzybka była scalona z resztą zabudowy.

Autorem projektu był Andrzej Korzeniowski (autor budynku szczecińskiego Kina Kosmos) i Maria Michałowska - koncepcja powstała w 1963 roku, a już rok później przystąpiono do realizacji. Dwa lata później, w 1966 roku, Grzybek wylądował.

Jego wygląd słusznie budzi skojarzenia z pływającą kawiarnią Arizona z Dąbrowy Górniczej, która pierwotnie powstała dla Parku Śląskiego w Chorzowie. Szczecińskie UFO ma jednak żelbetową konstrukcję - tak solidną, że mimo obecnego stanu obiektu, całość świetnie się trzyma i nie stwarza zagrożenia.

W Baltonie w PRL-u zakupy mogły robić osoby dysponujące dewizami, a więc marynarze, rybacy, dyplomaci czy obsługa LOT-u. Marka była synonimem dobrej jakości. Sprzedawano tu m.in. mięso i słodycze - towary deficytowe. Gdy zbliżaliśmy się do przemiany ustrojowej, w całej Polsce Baltona miała 260 sklepów. Dziś jest ich około 50.

Co po Baltonie? Plany znamy od 2015 roku i... nic

Szczecin Odra Park. Tak ma się nazywać kompleks biurowo-hotelowy, który zaplanowano w miejscu Baltony. Trzy biurowce i jeden hotel. W Grzybku przewidziano restaurację. Stare budynki wyburzono w 2015 roku. Okrąglaka od 2017 roku chroni wpis do rejestru zabytków (nr rej. A – 1643) - od niemal dekady stale pokrywany jest nowymi napisami i ogłoszeniami; po kontroli konserwatora zabytków wybite okna zasłonięto dyktą i zabezpieczono wnętrze przed nieproszonymi gośćmi. Poza tym jednak nic więcej się tu nie dzieje.

Zobacz także: Mozaiki Szczecińskie. Powstały w PRL-u, dziś są wizytówką miasta. Gdzie ich szukać?