19 listopada poznaliśmy wyniki IX edycji konkursu ŻYCIE W ARCHITEKTURZE. Gala finałowa transmitowana była ze studia w Centralnym Domu Technologii, mieszczącym się w zmodernizowanym Cedecie w samym centrum Warszawy. Na miejscu obecni byli: przewodniczący jury Dariusz Herman, jeden z laureatów Grand Prix VII edycji konkursu, oraz redaktor naczelna „Architektury-murator” Ewa. P. Porębska, inicjatorka konkursu. Pozostali sędziowie, Justyna Biernacka, Bohdan (Biś) Lisowski i Krzysztof Ingarden, oraz zaproszeni goście uczestniczyli w spotkaniu on-line.
Najlepsze budynki w Polsce 2015-2019
W tegorocznej edycji o statuetki ARCHITEKTURY walczyły obiekty zrealizowane w Polsce w latach 2015-2019. Nagrody przyznane zostały w pięciu kategoriach tradycyjnych i dwóch nowych: dla najlepszego obiektu projektowanego dla klimatu i najlepszego obiektu odpowiedzialnego społecznie. Spośród wszystkich nadesłanych projektów jury wybrało także laureata nagrody specjalnej: dla realizacji najpełniej odpowiadającej na wyzwania współczesności.Spośród zgłoszonych na konkurs 86 domów jednorodzinnych nominacje w kategorii Najlepszy Budynek Jednorodzinny 2015-2019 otrzymały trzy obiekty: Dom w Będzinie, proj. jojko+nawrocki architekci, realizacja: 2017Arka Koniecznego, proj. Robert Konieczny KWK Promes, realizacja: 2015Dom Polny, proj. Anna Paszkowska-Grudziąż + Rafał Grudziąż, realizacja: 2018
Nagrodę główną w kategorii Najlepszy budynek jednorodzinny 2015-2019 otrzymał Dom w Będzinie
Uzasadnienie jury: Nagrodę przyznano za umiar i skromność architektury, które to cechy skłaniają do, jakże dziś potrzebnej, szerszej refleksji nad konsekwencjami wszechobecnego konsumpcjonizmu i jego negatywnym wpływie na naszą planetę. Gest projektantów, polegający na odejmowaniu kolejnych warstw, nadmiarowych przestrzeni i zbędnych ozdób, odsłonił istotę funkcji – domu, którego zadaniem jest nie tylko pomieścić 5-osobową rodzinę, ale też stworzyć ramy dla jej niematerialnej egzystencji.
Zaprojektowany za pomocą prostych i ograniczonych środków, z ogromną wrażliwością na detal, Dom w Będzinie ujawnia doskonałe architektoniczne i wykonawcze rzemiosło, pozostające dyskretnym tłem dla wydarzającego się w nim życia. Wydaje się przy tym idealną ilustracją słów Antoine de Saint-Exupery’ego: „Doskonałość osiąga się nie wtedy, kiedy nie można już nic dodać, ale raczej wtedy, gdy nie można nic ująć” (Ziemia, planeta ludzi, 1939).
i
Spośród 87 obiektów zgłoszonych w kategorii Najlepszy budynek wielorodzinny 2015-2019 nominacje otrzymały: Osiedle Nowe Żerniki we Wrocławiu, inicjatorzy: miasto Wrocław, Dolnośląska Okręgowa Izba Architektów RP we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich SARP o/o Wrocław, koordynator: architekt miasta Piotr Fokczyński, organizator: DSOIA RP – Zbigniew Maćków, współpraca organizacyjna: SARP o/o Wrocław – Maciej Hawrylak, autorzy: „superbiuro” – ponad 40 pracowni architektonicznych; inwestor: Gmina Wrocław, deweloperzy, gestorzy mediów, TBS Wrocław, kooperatywy, osoby fizyczne, realizacja: 2019 Budynek Sprzeczna 4 w Warszawie, proj BBGK Architekci, architekci Jan Belina Brzozowski, Konrad Grabowiecki, Wojciech Kotecki, inwestor: Budizol, realizacja: 2017 Budynek Witolda 43 we Wrocławiu, proj. Maćków Pracownia Projektowa, architekci Zbigniew Maćków (główny projektant), Szymon Brzezowski (architekt prowadzący), Aleksandra Czupkiewicz, Anna Haudek, Joanna Major, Maria Roj, Natalia Rowińska, inwestor: Nacarat Polska, realizacja: 2017
Nagrodę główną w kategorii Najlepszy budynek wielorodzinny 2015-2019 otrzymało osiedle Nowe Żerniki we Wrocławiu
Uzasadnienie jury: Nowe Żerniki to zamierzenie we współczesnej Polsce bez precedensu. Kilkadziesiąt pracowni architektonicznych, przedstawiciele władz miasta, Izby Architektów i Stowarzyszenia Architektów, deweloperzy i mieszkańcy zaangażowali się w skomplikowany i długotrwały proces twórczy o demokratycznej i wymagającej formie warsztatów.
Nagrodę przyznano za wyjątkową w skali kraju jakość urbanistyczną i humanistyczny wymiar osiedla, uzyskanych dzięki tak szerokiej współpracy. Znalezienie równowagi pomiędzy partykularnymi interesami wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego zaowocowało przestrzenią przyjazną mieszkańcom. Życie w Nowych Żernikach to życie bez ogrodzeń, bez wszechobecnych samochodów, z przestrzenią o zróżnicowanym charakterze, gdzie nawiązują się międzyludzkie i międzypokoleniowe relacje.
Osiedle jest pierwszą od lat tak skomplikowaną próbą planistyczną promieniującą na świadomość inwestorów, samorządowców i projektantów. Jury niniejszym werdyktem docenia wszystkich uczestników tego udanego urbanistycznego eksperymentu. Nowe Żerniki wypełnia wiele znakomitych budynków, ale każdy z nich straciłby blask bez wartości dodanej, jaką jest to dobrze zaplanowane osiedle.
i
Spośród 71 realizacji zgłoszonych w kategorii Najlepszy Obiekt Komercyjny 2015-2019 nominacje otrzymały:Biurowiec Bałtyk w Poznaniu, proj. MVRDV, współpraca: Natkaniec Olechnicki Architekci, inwestor: Garvest Real Estate i Grupa Vox, realizacja: 2017 Biurowiec PIXEL w Poznaniu, proj. JEMS Architekci, inwestor: Garvest, realizacja: 2018Budynek biurowo-usługowy Bobrowiecka w Warszawie, proj. JEMS Architekci, architekci Andrzej Sidorowicz, Paweł Majkusiak, Olgierd Jagiełło, Maciej Miłobędzki, Marcin Sadowski, Jerzy Szczepanik-Dzikowski, Marek Moskal, inwestor: Spectra Development, realizacja: 2017
Nagrodę główną w kategorii Najlepszy Obiekt Komercyjny 2015-2019 przyznano biurowcowi Bałtyk w Poznaniu
Uzasadnienie jury: Nagrodę przyznano za jakość i oryginalność architektonicznych i funkcjonalnych rozwiązań, których elegancka forma o wertykalnej artykulacji i zaskakujących skosach tworzy nową, rozpoznawalną dominantę w panoramie Poznania. Kształt bryły to efekt studiów architektów nad relacjami budynku z innymi obiektami centrum Poznania. Obiekt, mimo znacznej kubatury, współgra harmonijnie z bezpośrednim otoczeniem; jest świetnym przykładem architektury kreatywnej i ikonicznej, jednak reagującej na skalę sąsiedztwa.
W kategorii budynków komercyjnych, których realizacja najczęściej zdominowana jest dbałością o perfekcję i maksymalizację wykorzystania przestrzeni i optymalizacji kosztów, wyróżnia się odwagą i świeżością. Jego funkcje pozabiurowe, takie jak klub fitness, ogólnodostępny dziedziniec pozwalający na realizację spotkań i projekcji filmowych, kawiarnia, restauracja widokowa na szczycie, sprawiają, iż budynek żyje publicznie i wpływa pozytywnie na funkcjonowanie otoczenia Międzynarodowych Targów Poznańskich. Jury docenia także, iż obiekt otrzymał certyfikat BREEAM na poziomie Excellent.
i
W kategorii Najlepszy budynek użyteczności publicznej 2015-2019 na konkurs nadesłano 89 realizacji. Do nagrody głównej jury nominowało następujące obiekty: Muzeum Katyńskie w Warszawie, proj. BBGK Architekci architekci Jan Belina Brzozowski, Konrad Grabowiecki, instalacje artystyczne: Jerzy Kalina, koordynacja: Krzysztof Lang, inwestor: Muzeum Wojska Polskiego, realizacja: 2016 Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach, proj. JEMS Architekci, inwestor: Urząd Miasta Katowice, realizacja: 2015Dom dla bezdomnych w Jankowicach, proj. xystudio, architekci Filip Domaszczyński, Marta Nowosielska, Dorota Sibińska, inwestor: Fundacja Domy Wspólnoty Chleb Życia, realizacja: 2019
Za najlepszy budynek użyteczności publicznej w Polsce w latach 2015-2019 jury uznało Muzeum Katyńskie w Warszawie
Uzasadnienie jury: Istotą projektu Muzeum Katyńskiego jest skromność środków wyrazu, co jednocześnie stanowi o ogromnej sile jego oddziaływania. Całość założenia jest wyrazem wielkiego wyczucia autorów dla ciężaru historii polskich losów. Zasadnicza część Muzeum umieszczona w budynku kaponiery, opowiada o zbrodni katyńskiej w sposób pozwalający na indywidualną refleksję zwiedzających. We wnętrzu bastionu umieszczono plac apelowy z symbolicznym Lasem Katyńskim. Ścieżka narracyjna bardzo rzeczowo omawia zarówno kontekst historyczny, jak i samą zbrodnię, ale też losy zamordowanych i ich rodzin. Drugą warstwę stanowi kłamstwo katyńskie i historia jego odkrywania.
Niezwykle stonowany, a jednocześnie uderzający prostotą jest pomysł aranżacji ekspozycji artefaktów znalezionych na miejscu zbrodni, uzmysławiających jej rozmiary. Zwiedzający po opuszczeniu części muzealnej w kaponierze przechodzą Aleją Nieobecnych – ścieżką pomiędzy wałem a murem Cytadeli do budynku działobitni arkadowej, stanowiącej Epitafium z wytłoczonymi nazwiskami ofiar zbrodni. Ostatnim elementem jest rozcięcie wału i schody prowadzące na plac wewnątrz bastionu. Projekt wpisuje się w kontekst miejsca, wnosząc nową wartość w przestrzeń zabytkowego obiektu militarnego. Największą wartością jest stworzenie subtelnych i przejmujących przestrzeni pozwalających na głębokie przeżywanie historii. Architektura stanowi tu tło dla kontemplacji.
i
Spośród 53 realizacji nadesłanych w kategorii Najlepsza przestrzeń publiczna nominacje otrzymały:Enklawa przyrodnicza Bobrowisko w Starym Sączu, proj. 55Architekci, inwestor: Gmina Stary Sącz, realizacja: 2018 Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku, proj. Marlena Wolnik MWArchitekci, architekci Agnieszka Borkowska, Aleksandra Rudnicka, Marlena Wolnik, inwestor: Miasto Rybnik, realizacja: 2019 Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie, proj. Robert Konieczny KWK Promes, Michał Lisiński, inwestor: Muzeum Narodowe w Szczecinie, realizacja: 2016
A nagrodę główną w tej kategorii przyznano Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie
Uzasadnienie jury: Jedna z najbardziej symbolicznych, wielowymiarowych i ideowych przestrzeni w Polsce nie tylko po 1989 roku, lecz wręcz po II wojnie światowej. Wyjątkowość projektu architektonicznego polega na umiejętnym ukształtowaniu budynku, tak by stanowił budowlę i plac jednocześnie. Na szczególne docenienie zasługuje stworzenie unikalnej i dającej podstawę do wielu interpretacji struktury, w której umieszczona jest ekspozycja podtrzymująca pamięć o powojennych losach miasta, podczas gdy na powierzchni – dachu muzeum – toczy się dziś zwykłe życie, z jego wszelkimi przejawami.
Odświętne uroczystości, związane m.in. z obchodami krwawych wydarzeń grudniowych 1970 roku, społeczne protesty gromadzące spontanicznie tłumy mieszkańców oraz codzienne aktywności znajdują tu swoje należne miejsce. Jury docenia zaangażowanie głównego projektanta w wykreowanie wizerunku placu i upublicznienie przekazu, iż przestrzeń publiczna należy do wszystkich bez wyjątku i pozwala na rozmaitość i wielowątkowość współużytkowania.
i
Spośród 38 obiektów zgłoszonych w kategorii Najlepszy obiekt projektowany dla klimatu nominacje otrzymały:Dom z ogrodem zimowym, proj. Pasywny m2 Agnieszka Figielek, inwestor: prywatny, realizacja: 2016 Zagospodarowanie terenu nabrzeży rzeki Oławy we Wrocławiu, proj. Vertigo Margareta Jarczewska, architekt Margareta Jarczewska / a+f projektowanie przestrzeni, architekt krajobrazu Angelika Kuśmierczyk-Jędrzak, inwestor: Gmina Wrocław, realizacja: 2019 Europejskie Centrum Edukacji Geologicznej w Chęcinach, proj. WXCA, architekci Szczepan Wroński, Zbigniew Wroński, Paweł Grodzicki, Krzysztof Budzisz, Michał Czerwiński, Katarzyna Błaszczykiewicz, Ewa Gajda, Maciej Rudnicki, Marcin Jurusik, Agnieszka Nowicka, Katarzyna Kwiatkowska, Jacek Hawrylak, Marta Sękulska, Patrycja Michalak-Dębiec, inwestor: Uniwersytet Warszawski, realizacja: 2015
Nagrodę główną przyznano Europejskiemu Centrum Edukacji Geologicznej w Chęcinach
Uzasadnienie jury: To budynek symbol, w którym jednoczą się natura i kultura. Nagrodę przyznano za kreację obiektu, który doskonale wpisuje się w krajobraz Gór Świętokrzyskich i eksponuje jego unikalne zasoby, ograniczając przy tym negatywny ślad pozostawiony w środowisku. Wkomponowanie obiektu w nieckę będącą pozostałością wyeksploatowanego kamieniołomu Korzecko, zastosowanie wydobywanej lokalnie skały wapiennej w konstrukcji i elewacjach oraz okrycie terenu (wraz z dachami) charakterystycznymi dla regionu murawami kserotermicznymi harmonijnie łączy dzieło człowieka z dziełem natury.Szczególnym atutem jest wnikliwe rozwiązanie zagadnień efektywności energetycznej. Obiekt charakteryzuje się bardzo dobrą izolacyjnością cieplną przegród, a jego zwarta bryła pozwala na ograniczenie zapotrzebowania na energię do ogrzewania i chłodzenia. Wykorzystanie lokalnych materiałów w konstrukcji przyczynia się do zwiększenia pojemności cieplnej, a w konsekwencji pozwala na utrzymanie komfortu cieplnego w pomieszczeniach przy niższym zapotrzebowaniu na energię. Doświetlenie światłem dziennym, żaluzje zewnętrzne i rozwiązania instalacyjne konsekwentnie dopełniają przyjętą strategię projektową.Otoczenie obiektu ukształtowano z poszanowaniem dla lokalnej fauny i flory. Zastosowane mineralne nawierzchnie przepuszczalne ułatwiają retencję wód opadowych. Obecność naturalnej skały tworzącej ścianę sali audytoryjnej pozwala jej użytkownikom na bezpośrednią kontemplację natury i jej dzieła.
i
W kategorii Najlepszy obiekt odpowiedzialny społecznie nadesłano 35 zgłoszeń. Nominowano spośród nich:Halę sportową ZSOMS w Krakowie, proj. eM4 . Pracownia Architektury . Brataniec, architekci Marcin Brataniec (główny projektant), Damian Mierzwa, inwestor: Zarząd Infrastruktury Sportowej w Krakowie, realizacja: 2017 Halę KS Cracovia 1906 z Centrum Sportu Niepełnosprawnych w Krakowie, proj. Biuro Projektów Lewicki Łatak, architekci Piotr Lewicki, Kazimierz Łatak, inwestor: Gmina Miejska Kraków – Zarząd Infrastruktury Sportowej w Krakowie, realizacja: 2018 Dom dla bezdomnych w Jankowicach, proj. xystudio, architekci Filip Domaszczyński, Marta Nowosielska, Dorota Sibińska, inwestor: Fundacja Domy Wspólnoty Chleb Życia, realizacja: 2019
Nagrodę główną w kategorii Najlepszy obiekt odpowiedzialny społecznie otrzymał dom dla bezdomnych w Jankowicach
Uzasadnienie jury: Nagrodę przyznano za wrażliwość, z jaką architekci skomponowali swoje dzieło, za odpowiedzialność wobec ludzi i przyrody. Schronienie dla naznaczonych życiem mieszkańców zbudowane jest rozumnie i na miarę. Przywraca godność, jest szczere, taktowne i nie onieśmiela. Atrakcyjność i bogactwo przestrzeni podąża w parze z prostotą form. Te szlachetne w swej skromności ramy wypełniane są każdego dnia życiem eks-bezdomnych, eks-wykluczonych, eks-nieszanowanych.
Dzięki dojrzałemu rozłożeniu akcentów ważności spraw, dom w Jankowicach jest obiektem, w którym uwaga skupiona na mieszkańcach harmonijnie współgra z troską o jakość architektonicznej kreacji. Warta podkreślenia jest pokora i przedłożenie szacunku do potrzeb, gustów i przyzwyczajeń użytkowników nad dążeniem do idealistycznej, formalnej jedności dzieła. Wyraża się to w umiejętnym wykorzystaniu różnorodnych materiałów, pochodzących czasem z darów (jak niejednorodne umywalki), czy rozbiórki. Użyte do budowy cegły i deski z odzysku, z których każda jest inna i niedoskonała, razem stanowią kunsztowny relief zapisany przez czas. A czas i jego upływ to swoisty motyw przewodni realizacji. Odcisnął się w budulcu, zagościł na muralu, faluje po dachach i w zachowanych z szacunkiem drzewach.
i
Nagrodę specjalną i tytuł realizacji najlepiej odpowiadającej na wyzwania współczesnego świata otrzymało Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku
proj. Marlena Wolnik MWArchitekci, architekci Agnieszka Borkowska, Aleksandra Rudnicka, Marlena Wolnik, inwestor: Miasto Rybnik, realizacja: 2019
Uzasadnienie jury: Jury IX edycji konkursu Życie w Architekturze uznało, iż idea i projekt Centrum Aktywności Lokalnej odpowiada na jedno z kluczowych wyzwań współczesnej architektury i urbanistyki, jakim jest tworzenie bezpiecznych, dostępnych dla wszystkich, umożliwiających rozmaite sposoby użytkowania przestrzeni publicznych jako obszarów o szczególnym znaczeniu społecznym. Nagrodę przyznano za oryginalne rozwiązanie systemu modularnych, wielofunkcyjnych mebli miejskich, które w zależności od potrzeb mogą być wykorzystane przy tworzeniu przestrzeni publicznych dla lokalnych społeczności. Jest to propozycja niezwykle atrakcyjna dla małych miast czy osiedli, w których występuje brak zorganizowanych przestrzeni typu agora, rynek, plac – miejsc pomagających w realizowaniu wszelkiego rodzaju aktywności i nawiązywaniu kontaktów społecznych.
Czytaj też: Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku |
Elementy systemu mogą być zastosowane przykładowo jako trybuny przy obiektach sportowych czy też miejsca do siedzenia przy placach zabaw dla dzieci, mogą wyznaczać miejsce spotkań i rekreacji przy osiedlu, a także stanowić zadaszenie dla niewielkich salek spotkań, pomieszczeń magazynowych, być schronieniem przed deszczem, itp. Obiekty te, o ciekawej geometrii zwichrowanych powierzchni, zaprojektowano całkowicie z drewna modrzewiowego, ich konstrukcja jest prosta i możliwa do wykonania skromnymi środkami w każdych warunkach. Na uwagę zasługuje stosunkowo niewielki koszt realizacji i nieskomplikowana konstrukcja.
Projekt zrealizowany w Rybniku udowadnia, iż dobrze przemyślana i subtelna interwencja architektoniczna może służyć rozmaitym potrzebom lokalnej społeczności, czyniąc z miejsc często opuszczonych i zaniedbanych miejsca rekreacji, spotkań i centrum życia publicznego.
i
Podczas finałowej gali symbolicznie wręczono także pamiątkową tablicę Ulubieńca Polski 2015-2019. Otrzymali ją zwycięzcy internetowego plebiscytu, który tradycyjnie towarzyszył konkursowi ŻYCIE W ARCHITEKTURZE: współautorzy, współinwestorzy i wszyscy twórcy idei budowy osiedla Nowe Żerniki we Wrocławiu.
i
