Międzynarodowy konkurs Brick Award organizowany jest przez firmę Wienerberger – producenta materiałów ceramicznych. Mimo to można zgłaszać do niego realizacje, w których zastosowano cegłę dowolnej marki, a w trosce o obiektywizm i bezstronność przedstawiciele organizatora nie zasiadają w konkursowym jury. Wszystko po to, by popularyzować wykorzystanie ceramiki w architekturze i – jak tłumaczy Matija Bevk, słoweński architekt i członek jury Wienerberger Brick Award 2016 – zwrócić uwagę, że ten tradycyjny materiał nie jest wcale przestarzały i może być wykorzystany na wiele różnych sposobów.Polskie edycje Brick Award odbywają się od 2013 roku. W jury tegorocznej odsłony konkursu zasiedli architekci Marlena Wolnik (MWArchitekci), Szymon Januszewski (Insomia), Zbigniew Maćków (Maćków Pracownia Projektowa), Krzysztof Mycielski (Grupa 5 Architekci) i Grzegorz Piątek. Realizacje oceniane były w pięciu kategoriach: Feeling at home (domy jednorodzinne, także w zabudowie szeregowej, oraz małe założenia architektury mieszkalnej), Living together (budynki wielorodzinne odpowiadające współczesnym trendom i wyzwaniom urbanizacji), Working together (budynki komercyjne, biurowe lub przemysłowe), Sharing public spaces (budynki publiczne o przeznaczeniu edukacyjnym, kulturalnym, ochrony zdrowia; place miejskie, projekty infrastrukturalne) oraz Building outside the box (innowacyjne koncepcje i rozwiązania wykorzystujące materiały ceramiczne). Po raz pierwszy przyznano również nagrodę dla obiektu wykonanego z produktów ceramicznych Wienerberger.
Zwycięzcy i wyróżnieni w konkursie Wienerberger Brick Award 2023
Grand Prix i nagrodę w kategorii Sharing Public Spaces zdobyła Szkoła Podstawowa nr 400 w Warszawie zaprojektowana przez biuro Bujnowski Architekci (zespół w składzie: Piotr Bujnowski, Martyna Rowicka-Michałowska, Karina Jędrak-Kościesza). Uzasadnienie: Grand Prix przyznano za realizację zespołu budynków publicznej szkoły podstawowej nie tylko daleko przewyższającym standardem architektonicznym tego typu inwestycje w Polsce, ale i oferującym, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz, atrakcyjne przestrzenie integracji. Umiejętnie skameralizowana skala, wypełnione światłem wnętrza i ich relacja z otoczeniem oraz użyta na elewacjach ręcznie formowana cegła, pięknie zestawiona z drewnianymi detalami hali sportowej oraz barwionym betonem architektonicznym naziemnego parkingu, świadczą zarówno o świadomości trendów, jak i o ponadczasowym warsztacie projektowym.
i
W kategorii Sharing Public Spaces sędziowie przyznali też dwa wyróżnienia. Pierwsze zdobył zespół Ogrody Ulricha w Warszawie autorstwa biura WXCA (zespół w składzie: Marta Sękulska-Wrońska, Szczepan Wroński, Monika Lemańska, Jan Kucza-Kuczyński, Mikołaj Niewęgłowski, Adrianna Bańczerowska, Katarzyna Dudek, Michał Krawczyński, Paulina Pernak, Ewelina Szeląg, Andrzej Bulanda) Uzasadnienie: Wyróżnienie przyznano za odzyskanie przestrzeni o bogatej tradycji i wyrazistym parkowym charakterze, o którego tożsamości stanowią częściowo odtworzone szklarnie rodziny Ulrichów. Z uwagi na swoje położenie Ogrody Ulricha mają szansę stać się egalitarnym i ponadlokalnym miejscem spotkań. Sposób potraktowania w projekcie zachowanych ceglanych fragmentów szklarni, również tych, które skrywają się pod ziemią, oraz ich połączenie z elementami nowoprojektowanymi świadczy o precyzyjnym rozpoznaniu tematu i wysokim warsztacie projektowym.
i
Kolejne wyróżnienie w tej kategorii przypadło zespołowi budynków biurowo-mieszkaniowo-usługowych na terenie Browarów Warszawskich autorstwa pracowni JEMS Architekci (zespół w składzie: Olgierd Jagiełło, Marcin Sadowski, Paweł Majkusiak, Marek Moskal, Maciej Rydz, Izabela Bednarska, Zygmunt Borawski, Mieszko Burmas, Małgorzata Charazińska, Anna Dubois, Aleksandra Dutkowska, Marcin Giemza, Wojciech Gruszczyński, Urszula Kos, Łukasz Krzesiak, Katarzyna Kuźmińska, Zofia Laskowska, Marta Najder, Maciej Olczak, Katarzyna Piotrowska, Maks Potapow, Agnieszka Rokicka, Łukasz Stępnik, Marta Świątek-Piziorska, Anna Świderska, Piotr Waleszkiewicz).Uzasadnienie: Projekt wyróżniono za zrealizowanie wielowątkowego zespołu zabudowy – spójnego, a jednocześnie różnorodnego pod względem funkcji, skali, stylistyki oraz charakteru przestrzeni publicznych. Tworząc całkowicie ogólnodostępny fragment dzielnicy na miejscu nieczynnego browaru połączono wiele aktywności wzmacniających żywotność miasta. Pomimo, iż na terenie inwestycji historyczna ceglana zabudowa przetrwała do dzisiejszych czasów w formie szczątkowej, autorzy inwestycji zadbali, aby pośród finezyjnie zaprojektowanych współczesnych budynków duch przemysłowej warszawskiej Woli był wciąż odczuwalny.
i
W kategorii Feeling at home główną nagrodę otrzymał dom w katowickim Podlesiu projektu biura jojko+nawrocki architekci (zespół w składzie: Marcin Jojko, Bartłomiej Nawrocki, Iwona Zaczek).Uzasadnienie: Nagrodę przyznano za konsekwentne przeprowadzenie oryginalnej koncepcji domu jednorodzinnego. Budynek ustawiony na trudnej, wąskiej działce przypomina plaster wycięty z domu o zwykłej szerokości. Wnętrza skomponowano jako zestaw nakrytych wspólnym dachem kostek, między którymi powstały intrygujące połączenia komunikacyjne i widokowe. Dzięki płytkiemu traktowi i dużym oknom wszystkie pomieszczenia mają zapewniony widok. Forma domu jest lapidarna, lecz wyrafinowana w detalu.
i
W kategorii Feeling at home jurorzy zdecydowali przyznać ponadto aż pięć wyróżnień. W ten sposón docenili m.in. dom w Sierakowie autorstwa pracowni trabendo (zespół w składzie: Łukasz Nowak, Katarzyna Stawarz-Nowak).Uzasadnienie: Jury zwróciło uwagę nie tylko na wyczucie w doborze materiałów – ręcznie formowanej cegły i drewna, które z czasem pomogą budynkowi coraz lepiej wtopić się w otoczenie, ale i na świadome ukształtowanie bryły i funkcji. Rozbicie domu na cztery bryły humanizuje jego skalę i odpowiada rzeczywistemu podziałowi funkcji na dom właściwy, dom gościnny i wspólny dziedziniec nakryty świetlikiem.
i
Kolejne wyróżnienie przypadło modernizacji domu na warszawskim Żoliborzu autorstwa TZA (zespół w składzie: Aleksandra Targońska, Marcin Zadrożny, Daniel Małek, Magdalena Zalewska).Uzasadnienie: Niemal stuletni dom projektu jednego z najsłynniejszych polskich modernistów, Romualda Gutta, został ocieplony i rozbudowany ze znawstwem i troską. Na uwagę zasługuje dbałość o detal, przejawiająca się choćby w przesunięciu okien w kierunku lica ocieplonej i pogrubionej elewacji, zachowanie wielu oryginalnych elementów wnętrza oraz wyczucie, z jakim zaprojektowano nową bryłę od strony ogrodu i rozbudowę na ostatnim piętrze. Różnią się one od starej, lecz nie próbują z nią konkurować.
i
Wyróżniono też Dom Industrialny w Mikołowie autorstwa archistudia studniarek + pilinkiewicz (zespół w składzie: Tomasz Studniarek, Małgorzata Pilinkiewicz).Uzasadnienie: Uwagę jury zwróciła efektowna, dynamiczna bryła, ukształtowana prawie całkowicie za pomocą ceramiki. Dom przypomina ceglaną rzeźbę przeznaczoną do podziwiania z każdej strony. Wrażenie luksusu, wynikające przede wszystkim ze skali i przestronności pomieszczeń, zostało zderzone z surowością cegły i lapidarnością formy, która ma się kojarzyć z architekturą przemysłową.
i
Wyróżnienie zdobył ponadto Dom Las w Nowej Wsi Lęborskiej projektu studio ọnụ Kuby Tomaszczyka.Uzasadnienie: Wyróżnienie przyznano za twórcze podejście do lokalnej, kaszubskiej tradycji budowlanej, pokorę wobec naturalnego otoczenia i zrozumienie specyfiki życia w wiejskim domu, w którym przestrzeń zewnętrzna jest naturalnym przedłużeniem wnętrza. Okienice ze stalowej siatki nadają budynkowi nieoczekiwanie współczesny, industrialny charakter.
i
Ostatniej wyróżnienie w tej kategorii otrzymał Mława House autorstwa James&Mau Arquitectura (zespół w składzie: Jaime Gaztelu, Diego Llorente, Monika Moszczyńska).Uzasadnienie: Jury doceniło spójną architekturę domu, opartą na modularnym rytmie, starannym kadrowaniu widoków i stopniowaniu intymności. Budynek jest zorientowany do środka, składa się z sekwencji wnętrz, półotwartych tarasów i dziedzińców, czym przypomina domy rejonu Morza Śródziemnego. Minimalistyczny nastrój wnętrz i tarasów tworzą świadomie zastosowane, surowe materiały – ceramika i beton.
i
Nagrodę w kategorii Living Together zdobył budynek mieszkalny La Scala w Warszawie zaprojektowany przez biuro POLE Architekci (zespół w składzie: Bartłomiej Popiela, Łukasz Gniewek, Wojciech Gajewski).Uzasadnienie: Nagrodę przyznano za umiejętne wpisanie się w pierzeję ulicy i jej istniejącą zabudowę. Zabawa formą budynku i wytworzenie kaskady tarasów pozwoliło na zwiększenie komfortu życia mieszkańców i lepsze doświetlenia pomieszczeń z tylnej, południowej część budynku otwartej na “zielony” dziedziniec, na którym pozostawiono istniejący drzewostan. Podcięcie od frontu wytworzyło podcień podkreślający strefę wejściową. Gradacja wielkości okien paradoksalnie podkreśla ich porządek i funkcje pomieszczeń jakie są przez nie doświetlane. Jasne, ceramiczne płytki elewacyjne odbijając światło rozświetlają przestrzeń wokół. Odważna forma określa czas, w którym została stworzona, jednocześnie szanując kontekst miejsca i prowadzi bardzo umiejętny, choć zaskakujący dialog z otoczeniem.
i
Jedno z dwóch wyróżnień w tej kategorii przypadło osiedlu Mieszkanie Plus przy ul. Krudowskiego w Łowiczu autorstwa biur GDA Łukasz Gaj i Pracowni Architektury Rafał Mazur (zespół w składzie: Rafał Mazur, Łukasz Gaj).Uzasadnienie: Wyróżniona realizacja potwierdza, że dobrą architekturę można tworzyć za pomocą skromnych środków - poprzez czytelną konstrukcję, odpowiednią skalę oraz proporcje, bez zbędnego przepychu, nadmiaru detalu czy drogich materiałów. Efektywne wykorzystanie każdego metra, ustawne proporcje pomieszczeń oraz możliwość ich naturalnego przewietrzania to główne atuty mieszkań, często zaniedbywane na rynku komercyjnym. Układ urbanistyczny z przestrzenią wspólną w centralnej części osiedla - na wzór tradycyjnego dziedzińca - a także osiągnięty zarówno w rzucie, jak i na elewacji budynku czytelny i harmonijny rytm podkreśla klasyczny charakter całego założenia. Na uznanie zasługuje klarowność i oszczędność rozwiązań projektowych, która w żaden sposób nie umniejszyła efektu końcowego.
i
Drugie wyróżnienie otrzymał budynek mieszkalny Life Hub w Krakowie zaprojektowany przez biuro Urba Architects (zespół w składzie: Maciej Kronenberg, Piotr Knez, Tomasz Zapała).Uzasadnienie: Wyróżnienie przyznano za stworzenie wspólnotowej przestrzeni wzmacniającej sąsiedzkie relacje dzięki zastosowaniu modernistycznej typologii galeriowca z komunikacją poziomą stanowiącą oś budynku. Dzięki rozbiciu na cztery bryły nowy budynek został dostosowany skalą do otoczenia. Stworzono atrakcyjne miejsca do mieszkania i wypoczynku odpowiednio eksponując wartości przyrodnicze. Poza zachowaniem zieleni istniejącej zaproponowano szereg rozwiązań pro-ekologicznych takich jak ogród wertykalny czy ekstensywna zieleń na dachach. Mieszkańcy mają także do dyspozycji przestrzeń wspólną ogrodu pod własne uprawy.
i
Nagrodę główną w kategorii Working Together otrzymał budynek The Office w Niepołomicach, kolejna realizacja polsko-hiszpańskiej pracowni James&Mau Arquitectura (zespół w składzie: Jaime Gaztelu, Diego Llorente, Patrycja Pokrzywa, Jolanta Szczurek).Uzasadnienie: Nagrodę przyznano za uchwycenie ludzkiej skali w obiekcie biurowym. Kompozycja budynku o powściągliwej i szlachetnej architekturze kontrastuje z przemysłową zabudową na tyłach. Nastrój tworzą proste i zgeometryzowane detale oraz drzewa, które stały się pretekstem do stworzenia kameralnych przestrzeni o nastroju bliższym zabudowie jednorodzinnej, niż zabudowie biurowej. Niewątpliwie zwiększa to przyjemność z pracy i obcowania z architekturą. Jury doceniło też szczerość materiałową wnętrz z widocznymi nietynkowanymi elementami ceramicznych ścian oraz surowym betonem.
i
Wyróżnienie w kategorii Working Together przypadło nadbudowie przychodni w Grudziądzu autorstwa pracowni Architekt Maciej Olczak.Uzasadnienie: Niepozorna w skali nadbudowa budynku przychodni jest przykładem jak powinno łączyć się ambicje projektowe z szacunkiem do zastanej, wartościowej substancji budowlanej. Nowa część jest tak umiejętnie wkomponowana w całość, że można nie dostrzec jej obecności. Rozwiązanie detali nie pozostawia jednak wątpliwości, że obcujemy ze współczesną architekturą. Szczególną uwagę zwraca ażurowa attyka która nadaje lekkość zwieńczeniu budynku oraz rytm okien, wielowątkowość ceglanej elewacji i właściwe proporcje.
i
Za najlepszą realizację w kategorii Building Outside the Box jury uznało budynek hospicjum Caritasu Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie projektu Biura Architektonicznego Gadomscy (zespół w składzie: Piotr Gadomski, Wojciech Gadomski, Ewa Gadomska, Wiesława Gadomska).Uzasadnienie: Jury nagrodziło projekt, który dzięki niestandardowemu użyciu ceramiki buduje emocje właściwe zarówno dla funkcji, jak i przede wszystkim dla użytkowników obiektu. Jednocześnie, dzięki stworzeniu kilku planów w strukturze fasady, autorom udało się uzyskać subtelność odpowiednią w przypadku rozbudowy zabytkowego kompleksu. Zarówno forma rozbudowy, jak i struktura i morfologia fasad, tworzą stosowny nastrój, a ceramika pozwala na jego harmonijne wpisanie i utrwalenie w zabytkowym kontekście.
i
Wyróżnienie zdobył natomiast Mikrodom w Azaliowej Pszczynie autorstwa biura Sense Group Sebastiana Obetkona.Uzasadnienie: Jury przyznało wyróżnienie za wytęsknione w architekturze eksperymentowanie z materiałem. Za poszukiwanie nowych zasad pracy strukturalnej, kompozycji i niestandardowych wątków ze wszystkimi wynikającymi z tego podejścia zaletami i wadami. Wydaje się, że potencjał materiałów ceramicznych wciąż jeszcze nie został w pełni wyczerpany, a projekt Mikrodomu przywraca nadzieję w sens poszukiwań na własną rękę, nawet jeśli nie miałyby się one skończyć spektakularnym sukcesem. Na uwagę zasługuje też osobiste zaangażowanie przyszłych użytkowników w proces budowy Mikrodomu.
i
Nagroda Wienerberger po raz pierwszy
Podobnie jak w poprzednich edycjach, w wielu zgłoszonych obiektach, które wpisywały się w obecnie szeroko dyskutowane tematy energooszczędności, recyclingu i trwałości, architekci wykorzystali produkty z portfolio Wienerberger. To zainspirowało organizatorów do przyznania po raz pierwszy dodatkowej Nagrody Wienerberger. Nagroda została przyznana przez odrębnie jury, w którym zasiedli: Mirosław Jaroszewicz, członek zarządu firmy Wienerberger, architekt i krytyk architektury Grzegorz Stiasny oraz Marcin Szczelina, redaktor naczelny magazynu „Architecture Snob”. Decyzją jury Nagrodę Wienerberger otrzymał dom w Opaczy projektu biura Bień Architekci (zespół w składzie: Paulina Bień, Tomasz Bień). W projekcie jurorzy podkreślali skromność architektury i idee stojące za jego powstaniem. Uznali, że dom w Opaczy w największym stopniu odpowiada na wyzwania współczesności – konieczność ponownego wykorzystywania materiałów czy korzystania z odnawialnych źródeł energii. Architekci nie tylko zastosowali trwałe i naturalne materiały ceramiczne, ale połączyli je z drewnem pochodzącym z odzysku. To podejście mądre i rozsądne, daje budynkom drugie życie i świadczy o poszanowaniu dla środowiska. Nagrodzony projekt może być przykładem, jak w zrównoważony sposób budować współczesne domy jednorodzinne – uzasadniali sędziowie.
i
Jury postanowiło przyznać też dwa wyróżnienia. Otrzymały je: budynek The Office w Niepołomicach autorstwa James&Mau Arquitectura za dbałość o komfort pracowników i wykorzystanie wysokiej jakości materiałów oraz osiedle Mieszkanie Plus w Łowiczu projektu biura GDA Łukasz Gaj i Pracowni Architektury Rafał Mazur za wyniesienie jakości mieszkania socjalnego na wysoki poziom klasycyzującej architektury.
