Okładka Miesięcznik Architektura 12/2014

i

Autor: Archiwum Architektury

Miesięcznik Architektura 12/2014

2014-11-25 10:36

Wydanie Miesięcznika Architektura Murator - grudzień 2014

Ewa P. Porębska

i

Autor: Archiwum Architektury

Te budowle, które w ostatnich latach zostały oddane do użytku, pokazują ewidentnie, że polscy architekci i ogólnie – polskie środowisko architektoniczne, bo jego zasługą jest też to, że w niektórych przypadkach wybrano do realizacji świetne projekty architektów zagranicznych, należą do światowej ligi. (…) Ta koincydencja: środki europejskie, architekt z wyobraźnią i mecenas z obszaru kultury, rozumiejący, co to jest jakość architektury (…) dała to, co nam się wydarzyło w Polsce – fantastyczny set najlepszych, światowej klasy budynków, z którymi możemy pójść na każdą wystawę na świecie, zgłaszać ich autorów do nagrody Pritzkera – prof. Małgorzata Omilanowska to pierwszy w historii Minister Kultury, który wypowiada się o polskiej architekturze w sposób tak entuzjastyczny. Szczególnie słowa uznania kieruje w stosunku do budynku NOSPR, którego obszerną prezentację także zamieszczamy w tym numerze.Niewątpliwie jeszcze nie było do publikacji takiej kolejki świetnych architektonicznych realizacji, odkąd 20 lat temu powstała „Architektura-murator”.

Ewa P. Porębska

SPIS TREŚCI

REALIZACJE

Siedziba NOSPR w Katowicach

Krzysztof Penderecki uznał nową salę NOSPR-u za najlepszą pod względem brzmienia w Polsce i jedną z trzech tej klasy w Europie – o historii tego spektakularnego przedsięwzięcia, urbanistycznych powiązaniach i architekturze gmachu piszą Krzysztof Mycielski, Bolesław Stelmach i Michał Stangel.

Miejsce rzeźbione muzyką – o idei projektu nowej siedziby NOSPR-u główny architekt Tomasz Konior

Nowe technologie pozwoliły urzeczywistnić marzenia. Połączenie dwóch koncepcji sal: shoebox i vineyard. Przewrotna gra miękkich kształtów sufitu i ścian, balkonów i foteli z twardością betonu i brzozowej sklejki. Odbicie i rozproszenie dźwięku, a jednocześnie troskliwe objęcie muzyki i komfort słuchania. Ogrom przestrzeni i percepcja detali – pisze główny projektant budynku Tomasz Konior

O historii Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i konkursie na jej siedzibę

Dotąd muzycy koncertowali w zaadaptowanej sali konferencyjnej dawnego Domu Partii. Choć sala należała do jednych z większych w Polsce, jej akustyka pozostawiała wiele do życzenia. Gdy w 2000 roku funkcję dyrektora orkiestry obejmowała była minister kultury Joanna Wnuk-Nazarowa, cały budynek wymagał już gruntownego remontu. W 2008 roku władze miasta we współpracy z warszawskim i katowickim SARP-em zorganizowały konkurs na projekt nowej siedziby dla orkiestry.

Dom dla muzyków – o nowej siedzibie NOSPR-u Bolesław Stelmach

Wewnątrz prostej bryły – ulica. Trzypoziomowy hol obiega wielką salę. Od strony kawiarni, przestrzeni użytkowanej bardziej intensywnie, większy. Na ulicę patrzą okna mieszkańców tego domu: muzyków, urzędników, gości. Patrzą na Wielką Salę. Nie wyczuwa się, nie słyszy kubatury. Nie widać siedzisk. Wrażenie kameralne. Płynne linie balkonów i sufitu. Niezwykłe continuum przestrzeni. Koncentracja. Słyszę pierwsze takty Kyrie mszy h-moll. Pięknie – pisze architekt Bolesław Stelmach

Krzysztof Mycielski o nowej siedzibie NOSPR-u

Im dłużej obcujemy z tym gmachem, tym bardziej wciągać nas będzie ilość zawartej w nim treści. Jest jak powieść szkatułkowa, w której wciąż odkrywamy kolejne historie. Nadające mu rangę monumentalne rytmy na elewacjach pobrzmiewają muzyką. Jak w tradycyjnych budowlach obiekt uwodzi rzemiosłem. Pięknie wypalana cegła tworzy na elewacjach mozaikę o niepowtarzalnym charakterze, która zestawiona z karminowymi glifami otworów okiennych przywołuje klimat śląskich familoków.

Muzyka i architektura – o projekcie akustyki sali koncertowej NOSPR-u Yasuhisa Toyota

Pracując razem z architektem nad projektem sali, postawiliśmy na układ z centralną estradą i widownią typu vineyard – uznaliśmy, że podczas koncertu ważne jest nie tylko to, co słychać, ale też to, co widać dookoła. Na całość naszego doświadczenia składa się bowiem zarówno muzyka, jak i architektura. Amfiteatralne rozmieszczenie widowni powoduje dodatkowo, że publiczność może siedzieć naprzeciw siebie, a przez to wspólnie przeżywać koncert – pisze akustyk Yasuhisa Toyota.

Blok mieszkalny w Koszalinie

Budynki realizowane przez architektów z biura HS99 w ich rodzinnym mieście są na wskroś lokalne, ale niepozbawione pewnej modernistycznej zadziorności. Choć wpisane w otoczenie, pozostają widoczne i charakterystyczne – pisze Marek Sietnicki.

Biurowiec Alma Tower w Krakowie

Budynek to kolejny po Cricotece wspólny projekt pracowni WIZJA oraz nsMoonStudio. W jego architekturze wyraźnie widać połączenie konsekwencji doświadczonego architekta, niezbędnej choćby do uzyskania najwyższych certyfikatów energetycznych, ze spontanicznością młodych projektantów – pisze Antoni Domicz.

Memoriał Wolnego Słowa w Warszawie

Ten pozbawiony patosu, skromny obiekt, odsłonięty z okazji 25-lecia odzyskania wolności, odwołuje się do idei antypomnika i niezrealizowanej koncepcji Oskara Hansena dla muzeum w Oświęcimiu z 1957 roku – pisze Marlena Happach.

Plac targowy w Mszanie Dolnej

Targowisko powstało w ramach organizowanego przez Ministerstwo Rolnictwa projektu Mój Rynek, którego celem było podnoszenie jakości przestrzeni różnych miejskich bazarów i placów handlowych – pisze Kamila Cieśla-Gałeczka.

KONTEKSTY

Fantastyczny set polskiej architektury – rozmowa z minister kultury Małgorzatą Omilanowską

Dobra architektura zawsze powstaje na styku wyobraźni i talentu architekta z oczekiwaniami i możliwościami finansowymi inwestora. Ta koincydencja: środki europejskie, architekt z wyobraźnią i mecenas z obszaru kultury, spowodowały, że przybyło nam nieprawdopodobnej jakości architektonicznej w przestrzeni. O nowych i planowanych obiektach kultury w Polsce, ochronie zabytków i Narodowym Programie Rewitalizacji – mówi minister kultury i dziedzictwa narodowego profesor Małgorzata Omilanowska.

CO SIĘ WYDARZYŁO

Architektura aktywnego wypoczynku

Dlaczego rower staje się w Danii coraz mniej popularny, czy krzewy róży mogą być „zabawką edukacyjną”, a inwestycja w place zabaw podwyższać wartość nieruchomości? – dziewiątą konferencję Stowarzyszenia Architektury Krajobrazu poświęconą projektowaniu przestrzeni dla dzieci podsumowuje Krzysztof Zięba.

Raport Przestrzeń życia Polaków

Publikacja, wydana przy wsparciu naszej redakcji, nie tylko opisuje stan polskiej przestrzeni, lecz również przedstawia propozycję powołania Polskiego Instytutu Architektury i nakreśla zakres jego działań, jako instytucji wystawienniczej, badawczej, edukacyjnej i wydawniczej – pisze redaktor raportu Barbara Gadomska.

Dziedzictwo stolicy w procesie rewitalizacji

Architekt Guy Shachar z Izraelskiego Instytutu Technologicznego przygotował koncepcję ożywienia historycznego zbiegu ul. Nalewki i Franciszkańskiej w Warszawie – dziś pustej przestrzeni pozostawionej jako rezerwa terenu pod niezrealizowaną stację pierwszej linii metra. O tym i innych projektach wykorzystujących dziedzictwo kulturowe w procesie rewitalizacji dyskutowano podczas październikowego spotkania w Żydowskim Instytucie Historycznym

Polski krajobraz - dobry i zły

Wystawa Krajobraz dobry i zły pod Honorowym Patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej podsumowała zorganizowany przez naszą redakcję konkurs fotograficzny. Nadesłano na niego ponad tysiąc zdjęć ukazujących ingerencję człowieka w miejsca objęte w Polsce ochroną. Wiele z prac opatrzono autorskimi komentarzami, które świadczą, że coraz lepiej potrafimy docenić unikalne wartości rodzimego pejzażu – pisze Agnieszka Skolimowska

CO SIĘ PROJEKTUJE

Węzeł przesiadkowy w Jaworznie-Szczakowej

Konkurs na przekształcenie placu przed dworcem kolejowym w Jaworznie-Szczakowej w Miejskie Centrum Integracji Transportu wygrało biuro 9780. według koncepcji znakiem identyfikującym to miejsce w przestrzeni ma być 18-metrowej wysokości „parasol” pełniący funkcję latarni.

Przebudowa bazaru Różyckiego w Warszawie

Koncepcję nowego Różyca na podstawie konsultacji prowadzonych z kupcami i mieszkańcami Pragi opracowała Aleksandra Wasilkowska.

Budynek mieszkalny Lwowska 1 w Krakowie

Biuro Lewicki, Łatak zaprojektowało apartamentowiec po południowej stronie placu Bohaterów Getta, realizując tym samym założenia własnej koncepcji na jego przebudowę z 2003 roku, która zakładała m.in. Rekonstrukcję układu zabudowy kwartałowej wzdłuż ul. Lwowskiej i Józefińskiej.

Bulwar Dunikowskiego we Wrocławiu

Wkrótce rozpocznie się rewitalizacja bulwaru nad Odrą według koncepcji Piotra Żurawia. Projekt przewiduje przebudowę nabrzeży od mostu Piaskowego do placu Grunwaldzkiego.

Centrum rekreacji w Ryglicach koło Tarnowa

Na zlecenie władz miasta BXBstudio oraz MOSS decor przygotowały koncepcję lokalnego centrum rekreacji wraz z zagospodarowaniem otoczenia. Jedną z inspiracji architektów był ryglicki spichlerz z 1757 roku – najstarszy tego typu obiekt drewniany w Małopolsce

Zespół domów szeregowych 6. Dzielnica we Wrocławiu

Na nowych Żernikach dobiega końca realizacja 10 domów szeregowych według projektu Mańczak Studio. Inspirację dla łamanej linii dachu kompleksu stanowił zapis schematu harmonicznego w muzyce jazzowej.

Dom w Grębynicach

W Grębynicach koło Krakowa planowane jest osiedle domów jednorodzinnych według projektu biura Barycz i Saramowicz.

Zespół biurowy Neopark w Warszawie

JEMS Architekci zaprojektowali nowe biurowce na warszawskim Służewcu. Według koncepcji wokół obiektów powstanie zielone założenie z elementami małej architektury

Siedziba rady miasta w Białymstoku

Konkurs na adaptację zabytkowej synagogi dla potrzeb rady miejskiej w Białymstoku wygrało Atelier Zetta. Bryła bożnicy z odtworzoną fasadą w stylu mauretańskim będzie wkomponowana w nową kubaturę wypełniającą przestrzeń między bocznymi kamienicami

PIERWSZE W POLSCE

Biblioteka SGH – pierwsza tak nowoczesna biblioteka w Polsce

Warszawska biblioteka SGH była pierwszym gmachem bibliotecznym zbudowanym w tej skali w Polsce po 1918 roku, wyrazem nowoczesnego myślenia o zbiorach.

CZYTELNIA

Olga Tokarczuk, Księgi Jakubowe albo wielka podróż, Wydawnictwo Literackie 2014

Księgi przenoszą nas w świat szczególnej grupy heretyków w judaizmie, prowadzonej w połowie XVIII wieku przez charyzmatycznego, a może i szarlatańskiego Jakuba Franka. Bardzo wnikliwie pisze Tokarczuk o najbliższym otoczeniu swoich bohaterów, o ich domostwach, ogrodach, strojach, co jest przepysznie zilustrowane starymi grafikami z Ossolineum – recenzja Janusza Korzenia.

Stanisław Grzybowski, Trzynaście miast, Ossolineum 2000

Grzybowski zwraca uwagę, że pierwotny plan Zamościa długo był realizowany i że jako twierdza to wielokrotnie oblegane miasto sprawdziło się doskonale. A dziś ten plan powraca, starannie rewitalizowany do swego dawnego kształtu, w obrębie siedmiu bastionów i ich szerokiego przedpola – recenzja Janusza Korzenia.

Juhani Pallasmaa, Oczy skóry, Fundacja Instytut Architektury 2012

Esej Pallasmy warto co i rusz sobie przypominać, gdy ożywa dyskusja o jakości naszych przestrzeni publicznych, tworzących je architekturze i detalu, zieleni, wodzie; gdy mówi się o potrzebie wielkiego, narodowego programu rewitalizacji – recenzja Janusza Korzenia.

Beata Chomątowska, Lachert i Szanajca. Architekci awangardy

Książka przedstawia prawdziwą i na dodatek atrakcyjną wizję uprawiania zawodu architekta. Pokazuje drogę do uzyskania społecznej pozycji i ekonomicznego sukcesu. Siłę, którą tworzą grupy spojone artystyczną wizją i zawodowe partnerstwa, gdzie lojalność i umiejętność współpracy jest ważniejsza niż drobiazgowe, najczęściej bezsensowne dociekanie faktycznego autorstwa poszczególnych realizacji – recenzja Grzegorza Stiasnego.

Teorie i manifesty architektury współczesnej, red. Charles Jencks, Karl Kropf

Jest w tej książce wszystko. Dyskurs i paradygmat, symulakrum i dekonstrukcja, metajęzyk i kontrhistoria. Trafiają się erupcje kuriozalnej elokwencji: Rama dąży do eteryczności i dematerializacji masy, bryła zaś jest telluryczna, osadzając się coraz głębiej w ziemi. W nagromadzeniu tej napuszonej erudycji umykają wcale liczne ciche teksty przywracające wiarę, że o sprawach ważnych można mówić mądrze bez uciekania się do postsprzecznego metajęzyka – recenzja Piotra Lewickiego i Kazimierza Łataka.

WNĘTRZA

Dom kultury INSPIRO w Podłężu

Założenia konkursowe projektu wnętrz określono na warsztatach z przyszłymi użytkownikami. Powstał obiekt wolny od formalnych i architektonicznych barier – pisze Dawid Hajok.

TECHNIKA

Teatr w Budowie w Lublinie

Historia Teatru w Budowie sięga 1974 roku, kiedy to na podstawie decyzji Wojewódzkiego Komitetu PZPR rozpoczęto przygotowania do tej ogromnej inwestycji w samym centrum Lublina. Do lat 90. udało się ukończyć jedynie 1/3 obiektu. W 2009 roku władze województwa zorganizowały konkurs na przebudowę tej gigantycznej „ruiny” na Centrum Spotkania Kultur. Zwycięska koncepcja pracowni Stelmach i Partnerzy zakładała m.in. wyeksponowanie zachowanych ceglanych ścian, stalowej konstrukcji i charakterystycznej struktury sceny obrotowej – o tej największej obecnie realizacji w regionie pisze architekt Bolesław Stelmach.

Hala targowa w Rotterdamie

Markthall, czyli hala targowa w Rotterdamie projektu MVRDV to pierwszy na świecie obiekt tego typu, w którym znalazły się również mieszkania. Bryłę hali ukształtowano jako tunel o długości około 120 metrów, wysokości 40 metrów i szerokości 70 metrów, a ściany szczytowe wykonano w technologii przeszklonej ściany kurtynowej.

KOLUMNY STUDENCKIE

Habitat biologiczny

Architekt Zbigniew Oksiuta prezentuje prowadzoną przez siebie na nowojorskiej Rensselaer Polytechnic Institute interdyscyplinarną pracownię działającą na pograniczu sztuki, architektury i nauk biologicznych, w której studenci stają się nie tylko twórcami, ale również badaczami.

ZAWÓD ARCHITEKT

Zawód Architekt: Tomasz Konior

Architektura powinna być odbierana wszystkimi zmysłami: dotykiem, słuchem i węchem, a nie tylko wzrokiem. Celem jest odczuwanie, a nie jedynie fotografowanie – o przewadze urbanistyki nad architekturą, problemie centrum Katowic i swoim stosunku do dziedzictwa modernizmu mówi Tomasz Konior.