Okładka Miesięcznik Architektura 11/2014

i

Autor: Archiwum Architektury

Miesięcznik Architektura 11/2014

2014-10-28 10:33

Wydanie Miesięcznika Architektura Murator - listopad 2014

Więcej z biblioteka
Lekkie kontenery i lustrzana blacha na elewacji. Siedziba ZIG / Dąbrowa Górnicza

Lekkie kontenery i lustrzana blacha na elewacji. Siedziba ZIG / Dąbrowa Górnicza
Bert House, Austria. Dom, który nawiązuje do kultowej postaci Berta z Muppetów

Bert House, Austria. Dom, który nawiązuje do kultowej postaci Berta z Muppetów
Robert Konieczny i jego ścieżka projektowania w trzech krokach. Poznaj budynki + idee

książki

Robert Konieczny i jego ścieżka projektowania w trzech krokach. Poznaj "budynki + idee"
Co warto czytać w grudniu? Rekomendacje redakcji Architektury-murator

czytelnia

Co warto czytać w grudniu? Rekomendacje redakcji "Architektury-murator"
Zaokrąglony narożnik, 7 pięter, uskoki, a w środku beton drewno i czerń. Nobu. Hotel Roberta de Niro w Warszawie

Zaokrąglony narożnik, 7 pięter, uskoki, a w środku beton drewno i czerń. Nobu. Hotel Roberta de Niro w Warszawie
Ewa P. Porębska

i

Autor: Archiwum Architektury

Przyzwyczajeni do praktycyzmu architektów przyjrzyjmy się tym, dla których architektura to przedsięwzięcie metafizyczne. W bieżącym numerze „Architektury-murator” Renato Rizzi i jego Teatr Szekspirowski w Gdańsku; Bohdan Paczowski o Hansie Holleinie, a Smiljan Radić o Serpentine Gallery i… inspirującej roli Tadeusza Kantora.

Ewa P. Porębska

SPIS TREŚCI

REALIZACJE

Teatr Szekspirowski w Gdańsku

Budynek jest jak architektoniczny traktat. Poszczególne sale, schody, korytarze i dziedzińce opracowane są tu niczym elementy składowe przestrzennego rebusu, którego rozszyfrowanie zależy od wrażliwości odbiorcy.

O genezie scen elżbietańskich i historii powstania Teatru Szekspirowskiego w Gdańsku

Scena elżbietańska powstała w Gdańsku na początku XVII wieku prawdopodobnie na podstawie wskazówek angielskich trup teatralnych. Był to jednocześnie pierwszy teatr publiczny na terenie ówczesnej Rzeczypospolitej

Miasteczko sztuki – o idei budowy Teatru Szekspirowskiego dyrektor instytucji Jerzy Limon

Renato Rizzi zaproponował architektoniczną „szkatułę” na precjoza, nawiązująca do architektury sakralnej dawnego Gdańska, a jednocześnie do genezy teatru europejskiego. Szkatuła ma otwierane wieko (czytaj: dach) i otoczona jest murem. W ich obrębie znajdujemy uliczki, zaułki, tarasy, place i placyki. Wszystko to umożliwia czytanie całości jako modelu miasta, które w swoim centrum ma teatr – pisze dyrektor Teatru Szekspirowskiego, a zarazem inicjator budowy obiektu Jerzy Limon

Gest podziękowania – o idei projektu Teatru Szekspirowskiego główny architekt Renato Rizzi

„Symbol” oraz „sakralność” łączą się tu w realnej konstrukcji. W ruchu otwarcia skrzydeł otwieranego dachu. Ich metalowe ramiona wznoszą się ku niebu – to nic innego jak gest podziękowania za tego polskiego ducha i te wzniosłe ideały, które stoją u podstaw wszelkich wartości i które również dziś powinny nas jednoczyć – pisze główny projektant budynku Renato Rizzi

Otwierany dach – o najbardziej spektakularnym rozwiązaniu Teatru Szekspirowskiego architekt Robert Kuzianik

Największe wyzwanie konstrukcyjne stanowiła masa obu połaci otwieranego dachu. W pozycji zamkniętej siły rozkładają się najbardziej równomiernie po obwodzie żelbetowej belki wieńczącej ściany widowni, w pozycji otwartej cały ciężar dachu skupiony jest wzdłuż jednej krawędzi

Wędrowanie po zamczysku – o Teatrze Szekspirowskim Monika Arczyńska

Już na etapie konkursu decyzja o zasłonięciu przedpola widokowego na Główne Miasto wydawała się kontrowersyjna. Dziś widać jednak wyraźnie, że nowy gmach stanowi rodzaj łącznika między dzielnicami odciętymi estakadą Podwala Przedmiejskiego, bo wyniesienie pozwala na obejrzenie obu obszarów z dachu i murów teatru, ponad ruchliwą arterią. Spacer między wnętrzem a zewnętrzem budynku przypomina wędrowanie po średniowiecznym zamczysku – pisze architektka Monika Arczyńska

Filozoficzno-logiczny traktat – o Teatrze Szekspirowskim Grzegorz Stiasny

Przyzwyczajeni jesteśmy do XX-wiecznego fetysza otwartości: łączenia wnętrza z zewnętrzem, płynnej zmiany funkcji poszczególnych części i zacierania granic pomiędzy nimi – Corbusierowskiego plan libre. Tymczasem gdański teatr jest zręczną polemiką z myśleniem oczywistymi kategoriami. Jego architektura pokazuje, że w ramach encyklopedycznego preparowania poszczególnych miejsc można osiągnąć marzenie Grotowskiego, Kantora i innych o zerwaniu ze sztywnym podziałem na sceniczny performance i widownię – pisze architekt i krytyk architektury Grzegorz Stiasny

Aerotunel Flyspot koło Warszawy

Budynek, przeznaczony do treningów dla skoczków spadochronowych i amatorów ekstremalnych wrażeń, udowadnia, że współczesne centra rozrywki mogą mieć poważną architektoniczną formę.

Przystań wodna we Włocławku

Autorzy budynku specjalizują się w obiektach wykorzystujących konstrukcje linowe i membrany. Ten rodzaj architektury to już rodzinna tradycja, zapoczątkowana w latach 50. przez profesora Andrzeja Ryżyńskiego i kontynuowana przez jego syna Wojciecha, a ostatnio także wnuka – Piotra

Browar Lubicz w Krakowie

Nowe budynki mieszkaniowe, które uzupełniają zabytkowy kompleks, wyraźnie odwołują się do XIX-wiecznej estetyki przemysłowej. Również ich układ nawiązuje do dawnej zabudowy browaru

KONTEKSTY

Spotkanie w Wiedniu – Hansa Holleina wspomina Bohdan Paczowski

Hollein żądał, by architekci przestali myśleć wyłącznie kategoriami budowania. Mówił, że jeśli chcemy piękna, to zmysłowego, o żywiołowej sile – architekt i publicysta Bohdan Paczowski o swoich spotkaniach z Hansem Holleinem, zmarłym w tym roku austriackim projektantem, artystą i teoretykiem architektury

Architektura samolubnego olbrzyma – rozmowa z chilijskim architektem Smiljanem Radićem

O koniecznym i zdrowym dystansie w architekturze, swoich lekturach i projektowo-literackich „ćwiczeniach z ekfrazy” mówi jeden z bardziej niekonwencjonalnych współczesnych architektów, autor tegorocznego pawilonu londyńskiej Serpentine Gallery, ale też surrealistycznych instalacji i budowanych w Chile domów-azyli

PRZEGLĄD

Ściana Wschodnia – 45 lat później

Andrzej i Barbara Kaliszewscy, współprojektanci założenia Ściany Wschodniej w Warszawie, o pierwotnej idei zespołu, stosowaniu forteli wobec PRL-owskich władz i kontrowersyjnej koncepcji budowy nowego wieżowca w miejscu Domu pod sedesami. Rozmowę ilustrują niepublikowane dotąd szkice Andrzeja Kaliszewskiego, prezentujące wstępne koncepcje założenia Ściany Wschodniej.

CO SIĘ WYDARZYŁO

Europan, Hiszpanie i osiedle Za Żelazną Bramą

Warszawskie osiedle Za Żelazną Bramą, zajmujące ponad 60-hektarowy teren w centrum miasta, od początku budziło kontrowersje i już parokrotnie, choć bezskutecznie, podejmowano próby jego rewitalizacji. W tym roku z przestrzenią blokowiska zmierzyli się uczestnicy polskiej edycji Europanu

Walka z wiatrakami – w poszukiwaniu ładu

Prezydencki projekt tzw. ustawy krajobrazowej przewiduje nie tylko uregulowanie zasad umieszczania reklam w przestrzeni publicznej, ale też budowy farm wiatrowych na terenach szczególnie wartościowych pod względem przyrodniczym i historycznym. O różnych rozwiązaniach w tej ostatniej kwestii dyskutowano podczas konferencji Krajobraz a energetyka wiatrowa – poszukiwanie ładu, zorganizowanej przez Kancelarię Prezydenta w ramach Forum Debaty Publicznej

Urodzinowa wystawa „Architektury-murator” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej

Powstanie tego czasopisma 20 lat temu było niezwykle ważnym momentem w odbiorze i recepcji architektury nowoczesnej. „Architektura-murator” była pierwszym pismem, które w rzeczywistości wolnego rynku próbowało pokazywać, co dobrego dzieje się w architekturze – mówiła na otwarciu ekspozycji Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Małgorzata Omilanowska. Na urodzinowym wernisażu, który zgromadził ponad 600 osób, gościli m.in. wybitny reżyser i laureat Oskara Andrzej Wajda oraz jego żona – scenograf Krystyna Zachwatowicz, dyrektor Teatru Wielkiego i Opery Narodowej Waldemar Dąbrowski, ambasador Królestwa Hiszpanii Agustín Núñez Martínez, a także liczni architekci, przedstawiciele środowisk artystycznych i biznesu

Architektura widziana z Durbanu – kongres UIA

Ponad 5000 uczestników brało udział w sesjach plenarnych, w dziesiątkach seminariów i konferencji, słuchało wykładów wybitnych architektów, oglądało wystawy poszczególnych krajów oraz grup programowych UIA. To ogromny „ładunek” merytoryczny i nie można go porównywać do efektów fragmentarycznych internetowych poszukiwań – XXV Kongres Międzynarodowej Unii Architektów podsumowuje Krzysztof Chwalibóg

Dom Hansenów na liście Iconic Houses

Słynny dom w Szuminie, w którym od końca lat 90. mieszkali Zofia i Oskar Hansenowie, trafił na prestiżową listę najciekawszych domów świata. Po trwającej wciąż wystawie w Museu d’Art Contemporani de Barcelona (MACBA) to kolejny projekt popularyzujący dokonania twórcy Formy Otwartej

CO SIĘ PROJEKTUJE

Apartamentowiec nad Odrą we Wrocławiu

W malowniczej okolicy dorzecza Starej Odry na wrocławskiej Różance powstaje budynek mieszkalny według projektu pracowni AP Szczepaniak

Ratusz marszałkowski w Krakowie

Nowa siedziba Urzędu Marszałkowskiego w Krakowie zostanie zrealizowana na podstawie koncepcji konsorcjum Horizone Studio Darasz Kisielewski Strzeński (budynki A i B wraz zagospodarowanie terenu) i Małeccy Biuro Projektowe (budynek C)

Przebudowa Smyka

Rozpoczyna się przebudowa domu handlowego Smyk w Warszawie. Projekt przygotowały biura AMC – Andrzej Chołdzyński i RKW Rhode Kellermann Wawrowsky

Świetlica wiejska w Różnowie

We wsi Różnowo koło Olsztyna stanie budynek świetlicy według konkursowego projektu Anny Kulińskiej (Autorskie Studio Projektowe) i Doroty Szymaniak-Urban (Urban Architect)

Generalny remont Teatru Wybrzeże

Konkurs na przebudowę Teatru Wybrzeże w Gdańsku wygrała Autorska Pracownia Architektoniczna – Jacek Bułat

Centrum Aktywizacji Społecznej pod Poznaniem

Dawny Dom Nauczyciela Akademickiego UAM w Koziegłowach zostanie zaadaptowany na wielofunkcyjne centrum według koncepcji melon.group

Zespół biurowy P4 w Warszawie

Nowy kompleks biurowy na Służewcu zaprojektowała pracownia JEMS Architekci. Zdaniem autorów swą niekonwencjonalną formą dorównać ma on siedzibie wydawnictwa Agora

CZYTELNIA

Torn Avermaete, Maristella Casciato, Casablanca, Chandigarh. A report on modernization, Canadian Centre for Architecture/Park Books 2014

Wśród głównych „aktorów” związanych z Czandigarh autorzy wymieniają postać Macieja Nowickiego, uwypuklając jego rolę zwłaszcza w pierwszej fazie projektowania stolicy Pendżabu – recenzja Tadeusza Baruckiego

Juhani Pallasmaa, The thinking hand. Existential and Embodied Wisdom in Architecture, Wiley & Sons 2009

Książka przypomina nieco klasyczne już dzieło Oczy skóry tego samego autora, stanowiąc kontynuację zapoczątkowanych tam przemyśleń – recenzja Tadeusza Baruckiego

Paul L. Knox, Heike Mayer, Small Town Sustainability. Economic, social, and environmental innovation, Birkhäuser 2009

Publikacja uprzytamnia nam, że problemy, które zaczęły pojawiać się w dużych miastach, występują także i w małych, a czasem, gdy dotyczą na przykład zagrożenia środowiska naturalnego, są tam nawet poważniejsze – recenzja Tadeusza Baruckiego

Meto J. Vroom, Lexicon of Garden and Landscape Architecture, Birkhäuser 2006

Dodatkową wartością tego leksykonu jest fakt, że został opracowany przez Holendra, przedstawiciela kraju, którego pejzaż można uznać za symbol krajobrazu ukształtowanego w dużym stopniu przez człowieka, a więc mogącego wzbogacić nas o specyficzne – niespotykane gdzie indziej – doświadczenia – recenzja Tadeusza Baruckiego

Robert Adam, The Globalisation of Modern Architecture. The Impact of Politics, Economics and Social Change on Architecture and Urban Design since 1990

Krytyka autora wymierzona jest w budynki-ikony, niefunkcjonalne i niezrozumiałe dzieła dekonstruktywistów, poszukiwanie przez projektantów tożsamości miejsca, najczęściej w celu marketingowym, do czego służą nieczytelne albo naiwne metafory, ale też w skomercjalizowany modernizm, który odrodził się na początku lat 90. i stanowi dla Roberta Adama główny przejaw architektonicznej globalizacji – recenzja Agnieszki Dąbrowskiej

Krzysztof Bojanowski, Strategia dla Krakowa – koncepcja rozwoju przestrzeni publicznych. Monolog o polskiej urbanistyce, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej 2013

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego określają głównie funkcje obszarów, podają maksymalne wskaźniki zabudowy czy wysokości obiektów, ale rzadko służą budowie formy miasta. Czy ten brak formy, tak częsty w przypadku polskich miast, nie dowodzi współczesnego kryzysu urbanistyki? – recenzja Piotra Lewickiego i Kazimierza Łataka

WNĘTRZA

Przedszkole Mali odkrywcy w Chróścicach

Realizacja wrocławskich architektów jest świetnym przykładem design thinking, czyli wykorzystania w jednym projekcie zintegrowanej, specjalistycznej wiedzy z wielu dziedzin

ZAWÓD ARCHITEKT

Rozmowa z Renato Rizzim, autorem Teatru Szekspirowskiego w Gdańsku

Obecnie miasta budowane są w sposób, który prowadzi do ich rozkładu. Brak jest świadomości wnętrza, a właśnie tam tkwią wartości – o architekturze i metafizyce oraz powodach, dla których podczas 40-letniej praktyki zrealizował jedynie trzy obiekty z Renato Rizzim rozmawia Maja Mozga-Górecka